اشباع فروش (Oversold)
اگر فعال بازار سرمایه یا علاقه‌مند به آن باشید، حتما اصلاح نقاط یا سطوح اشباع فروش به گوشتان خورده است. تشخیص و شناسایی سطوح اشباع فروش برای سرمایه‌گذاران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است چرا که شناسایی این نقاط اشباع فروش می‌تواند منجر به خریدی کم ریسک شود. سطوح اشباع فروش در هر دو منظر تحلیل بنیادی و تکنیکال مورد بررسی قرار می‌گیرد.
اشباع فروش ( Oversold) چیست؟
زمانی که یک نماد در بازارهای مالی همچون بورس به واسطه هیجانات در تصمیم‌گیری کمتر از ارزش واقعی خود معامله میشود، این شرایط را اشباع فروش می‌نامیم. به زبان ساده سطوح اشباع فروش سطوحی هستند که ما، با توجه به ارزندگی‌های بنیادی و تکنیکالی سهم انتظار داریم روند نزولی و اصلاحی نماد به پایان رسد اما اهالی بازار سرمایه به اشتباه در پوزیشن فروش قرار دارند و حاضر به خرید یا نگهداری سهم نیستند. در نتیجه سهم با فشار فروش قابل توجه‌ای روبه رو میشود.
تفاوت بین اشباع فروش و اشباع خرید
اشباع خرید وضعیتی است که نماد مورد نظر بالاتر از ارزش واقعی خود معامله شود و با توجه به عدم وجود ریشه‌ی بنیادی و شرایط تکنیکالی، انتظار می‌رود روند قیمتی عوض شود و روند اصلاحی و نزولی شروع شود. این درحالی است که اشباع فروش همان‌طور که در توضیح داده شد، هنگامی رخ میدهد که یک اوراق بهادار کمتر از ارزش واقعی خود معامله شود.
تشخیص سطوح اشباع فروش
بررسی و شناسایی نقاط اشباع فروش می‌تواند کمک غیر قابل انکاری به روند معاملاتی شما کند. تحلیلگرانی که نقاط اشباع فروش را شناسایی کرده‌اند، هنگامی که اکثریت بازار تصمیم به فروش دارند با آگاهی در بهترین فرصت و با کمترین قیمت، سهم را خریداری کرده و سود خوبی را کسب می‌کنند. تشخیص سطوح اشباع فروش به سهامداران خسته و کم صبر کمک می‌کند تا سهم ارزنده خود را با قیمتی پایین‌تر برای فروش نگذارند. بنابراین آموزش و یادگیری شناسایی نقاط اشباع فروش از اهمیت زیادی برخوردار هست. به طور کلی دو رویکرد جهت شناسایی و تشخیص سطوح اشباح فروش وجود دارد:
تشخیص اشباع فروش از طریق اندیکاتور و تحلیل تکنیکال
یکی از روش‌های شناسایی نقاطی که سهم در آن سطح ارزندگی دارد اما زیر قیمت واقعی در حل معامله شدن است، استفاده از تحلیل تکنیکال و بهره‌گیری از شاخص‌های آماری (اندیکاتورها) است. اندیکاتورها این امکان را برای تحلیگران فراهم می کنند تا با تحلیل شرایط تکنیکالی نماد، ارزندگی آن سهم و روند قیمتی آینده را پیش‌بینی کنند، در نتیجه سیگنال خرید و ورود به سهم حتی در شرایط اشباع فروش نیز برای تحلیلگران محقق میشود. در ادامه به چگونگی شناسایی سطوح اشباع فروش با سه اندیکاتور RSI ، استوکاستیک و اندیکاتور CCI خواهیم پرداخت.
اندیکاتور RSI
اندیکاتور RSI در بین دو سطح ٠ و ١٠٠ در حال حرکت است. در این بین در یک سوم پایینی، عدد مهم 30 وجود دارد که سطح اشباع فروش را نشان میدهد. هنگامی که اندیکاتور RSI از سطح 3٠ کمتر شود بدان معناست که هیجان در بازار وجود دارد و این نماد علی‌رغم ارزش ذاتی خود، در قیمتی بسیار پایین‌تر در حال معامله شدن است. تحلیلگران تکنیکال با استفاده از اندیکاتور RSI این سطح را شناسایی و با توجه به دیگر ابزار‌های بازار مالی مانند تابلوخوانی و حجم معاملات به صورت پله ای دست به خرید می‌زنند و انتظار رشد را دارند.
اندیکاتور استوکاستیک (stochastic)
اندیکاتور استوکاستیک می‌تواند ابزار بسیار سودمندی برای تشخیص ارزندگی و وضعیت نماد مورد نظر باشد . در این اندیکاتور سطح 20 و پایین‌تر را سطح اشباع فروش می‌گوییم. قیمت بعد از وارد شدن به این ناحیه در این اندیکاتور سیگنال خرید صادر کرده و می‌توان انتظار شروع روند صعودی را داشت. البته اقدام به خرید درست پس از رسیدن اندیکاتور استوکاستیک به عدد 20 انتخاب هوشمندی نیست و باید به دیگر فاکتو‌های تکنیکال نیز توجه شود تا تصمیم گرفته شده کم ریسک‌تر باشد.
اندیکاتور CCI
زمانی که بازار در یک محدوده خاص نوسان می‌کند، بهترین فرصت برای استفاده از شاخص CCI جهت تشخیص اشباع فروش است. در یک بازار خنثی و بدون روند، زمانی که مقدار اندیکاتور CCI زیر منفی 100 قرار داشته باشد، اصطلاحا اشباع فروش رخ داده است. پس انتظار داریم پس از این اتفاق شاهد یک روند صعودی در قیمت باشیم .
فیلترنویسی برای اشباع فروش
همان‌طور که تا الان متوجه آن شدید شناسایی نقاط اشباع فروش در صدور سیگنال‌های خرید و ورود به سهم، اهمیت غیر قابل انکاری دارد. یکی از ابزار‌های مالی هوشمند جهت تحلیل و دریافت این سیگنال‌ها فیلترنویسی است. در ادامه دو فیلتر برای تشخیص نقاط اشباع فروش معرفی شده‌اند:
پیش بینی بورس فردا یکشنبه ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۱
به گزارش رصد روز، پیش بینی بورس فردا یکشنبه ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۱، شاخص کل بورس اوراق بهادار در طی معاملات روز جاری رشد ۰.۸۹ درصدی را تجربه کرد و در ارتفاع ۱.۵۷۸ میلیون واحدی قرار گرفت. اهمیت این اتفاق آنجاست که این عدد بالاترین سطحی است که شاخص کل توانسته از پیک خود در ۷ شهریور ماه سال گذشته در آن بسته شده است. اما بالاترین سطح کشف شده عدد ۱.۵۸۵ میلیون واحدی را نشان میدهد که احتمال آن می‌رود فردا توسط شاخص کل بورس فتح شود. دیگر نماگر مطرح بازار سهام که نماینده سهام کوچکتر بازار است عملکرد بهتری را نسبت به همتای خود به جای گذاشت و جهش ۱.۴۲ درصدی را ثبت کرد. حال ببینیم در پیش بینی بورس فردا باید انتظار چه اتفاقاتی را داشته باشیم.
پیش بینی بورس فردا یکشنبه ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۱
ارزش معاملات خرد بازار سهام و حق تقدم با احتساب معاملات صورت گرفته در صندوق‌های سهامی به عدد ۸ هزار میلیارد تومان رسید که در نوع خود رکورد قابل توجهی است. از این میان شاهد ورود پول ۱۳۵ میلیارد تومانی توسط کدهای حقیقی به گردونه معاملات بازار سهام بودیم. با این وجود که این عدد به خودی خود سیگنالی مثبت جهت ادامه رشد بازار سهام محسوب میشود اما به نسبت ارزش معاملات امروز عدد چشم‌گیری گمارده میشود.
آمار معاملات ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۱
از نظر تکنیکالی شاخص کل بورس در یک قدمی مقاومت مهم استاتیک خود قرار گرفته است. اندیکاتور RSI شاخص کل هنوز درگیر مقاومت داینامیک خود است، اما در صورتی که فردا هم شاخص کل کار خود را در مدار مثبت به پایان برساند شاهد قرار گیری این اندیکاتور بالای این مقاومت هستیم. فلذا از این نظر روز مهمی را شاخص کل بورس در پیش روی خود دارد. لازم به ذکر است در صورتی که این اندیکاتور پایین‌تر سطح ۸۴ واحدی شاهد چرخش قیمتی باشد، واگرایی منفی موجود در آن تایید میشود.
تحلیل تکنیکال شاخص کل بورس
نکته دیگری که می‌توان به آن اشاره داشت آن است که شاخص هم‌وزن به واسطه معاملات امروز بازار سهام از سطح تکنیکالی مهمی عبور کرد. به طوری که نه تنها کانال نزولی میان مدت در این شاخص شکسته شد، بلکه حتی شاهد عبور این شاخص از مقاومت استاتیک مهم آن هم بودیم. به همین واسطه از نظر تکنیکالی این شاخص شرایط بسیار مساعد‌تری نسبت به شاخص کل بورس دارد.
تحلیل تکنیکال شاخص کل هم‌وزن
باتوجه به آنکه روند طی شده توسط شاخص کل بورس در طی روز جاری معاملاتی اکیدا صعودی بود و با شیبی مثبت کار خود را به پایان رساند می‌توان این پیش بینی را داشت که شاخص کل بورس و همچنین شاخص کل هم‌وزن فردا در مدار مثبت کار خود را آغاز خواهند کرد اما به واسطه مقاومت‌های تکنیکالی فوق الذکر احتمال افزایش عرضه‌ها و افزایش محسوس ارزش معاملات خرد سهام بسیار بالاست.
پیش بینی بورس فردا یکشنبه ۲۵ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱
با شروع سال ۱۴۰۱ بورس بیش از ۱۰ درصد بازدهی مثبت داشت. به گفته کارشناسان اگر اتفاق خاصی در بازار رخ ندهد، بورس همچنان صعودی می‌ماند.
بورس روز دوشنبه هفته اخیر از محدوده یک میلیون و ۵۲۹ هزار واحدی به سطح یک میلیون و ۵۶۴ هزار واحد رسید. شاخص کل بورس در این هفته ۲٫۲ درصد رشد کرد.
نیما نائینیان، کارشناس بازار سرمایه می‌گوید: در حال حاضر رفتار سهامداران در بازار سرمایه تغییرکرده و با احتیاط بیشتری اقدام به خرید و فروش سهام کرده و به عبارتی بورس در حال پوست‌اندازی و بازگشت اعتماد است.
وی با بیان اینکه در یک سال گذشته حجم نقدینگی بورس افزایش یافته اظهار می‌کند: این مساله منجر به ادامه تورم در کشور و افزایش انتظارات تورمی شده است. از طرف دیگر بسیاری از شرکت‌ها در گزارش‌های دوره‌ای نشان دادند که به سودسازی خوبی رسیده‌اند که این دو موضوع تقاضای بازار برای سهام را بیشتر کرده است. با توجه به رشدهایی که طی چند ماه گذشته در بازار سهام اتفاق افتاده شاهد افزایش ورود جریان نقدینگی بوده‌ایم که موجب شده بازار سرمایه کمی از آن اعتماد رفته را به خود جلب کند.
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به اینکه برخی از صنایع از جمله صنعت بانکداری روزهای سبز کمی را در ماه‌های گذشته به خود دیده است، اضافه می‌کند: در هفته گذشته وضعیت بانکی‌ها کمی بهتر شد و توانست کمی از حالت اصلاحی خارج شود. صنعت بانکداری در حال حاضر به مذاکرات برجام گره خورده و با توجه به اینکه بیش از دو ماه است که از برجام خبری نیست، به همین علت روند مثبتی را طی ماه‌های گذشته در این صنعت شاهد نبودیم، در صورتی که گروه های ریالی مثل غذایی، زراعت، سیمانی و .. با توجه به بحث‌های تورمی به یک رشد معقول رسیده‌اند.
محرک‌های رشد بورس چیست؟
نائینیان توضیح میدهد: سایر سهم‌ها نیز مثل کامودیتی‌ها از طریق افزایش قیمت جهانی، به یک رشدی رسیده‌اند، اما در گروه بانکی شاهد بلاتکلیفی هستیم و با وجود عوامل محرکی مثل تسعیر نرخ ارز، تاثیر آنچنانی در این صنعت نداشته است که باید دید علت آن چیست. ترازهای مالی این صنعت به نسبت قبل وضعیت بهتری داشتند و در حال حاضر بیشترین مسئله تاثیرگذار بر این صنعت مشخص شدن مذاکرات برجامی است.
وی با بیان اینکه برخی از بانک‌ها همچنان صورت‌های مالی ۱۲ ماهه منتهی به اسفندماه خود را در سامانه کدال منتشر نکرده‌اند، می‌گوید: براساس قوانین ناشر بورسی، شرکت اصلی و گروه‌های تلفیقی حداکثر چهار ماه پس از پایان سال مالی زمان دارند که صورت‌های مالی حسابرسی شده خود را ارائه کنند که باید هر چه سریعتر به این امر اقدام کنند تا سهامداران این صنعت بتوانند برای آینده سهم خود بهتر تصمیم‌گیری کنند. آمار ماهانه بانک‌ها نشان میدهد که کاهش یا حتی تغییر خاصی در میزان سپرده‌ها وجود ندارد و اصولا سپرده‌ها خیلی به بازارهای جانبی ارتباطی نداشته است. بانک‌ها دو نوع جذب سپرده دارند یکی مستقیم و از طریق شعب و دیگری غیرمستقیم و از طریق صندوق‌هایی که درآمد ثابت هستند که در حال حاضر هر دوی این منابع ورودی خوبی دارند و روند کاهشی نداشته‌اند.
این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه دو عامل در آینده نمادهای بانکی تاثیرگذار است، اظهار می‌کند: اولی برجام که اگر به نتیجه برسد به علت اینکه راه مراودات بین‌المللی باز میشود و شرکت‌های داخلی از طریق بانک‌ها معامله می‌کنند، از نظر عملیاتی و روانی روی سهام بانک‌ها تاثیر بسیار مثبتی دارد. دومین عامل عملیات داخلی بانک‌هاست، جراحی ترازنامه بانک‌ها که از سال ۹۲ آغاز شده ادامه دارد و صورت‌های مالی برخی از آنها تقریبا بهینه شده و می‌توان گفت روند سودسازی آنها نسبت به سال‌های پیش تا حدودی بیشتر شده است. پس مطمئنا امسال هم صورت مالی بانک‌ها نسبت به سال گذشته وضعیت بهتری دارد و این خبر خوبی برای سهامداران آنهاست.
نائینیان در نهایت می‌گوید: برخی از بانک‌ها از جمله بانک دی و بانک آینده به علت ابهامات در صورت‌های مالی چندین ماه است که بسته هستند و خشم و ناراحتی سهامدارانشان را برانگیخته است. اما بقیه سهم‌های این صنعت به روال عادی و معقول خود ادامه می‌دهند. با توجه به اینکه بازار سرمایه درحال حاضر وضعیت مطلوب و متعادلی دارد می‌توان در نمادهای کم‌ریسک این صنعت سرمایه‌گذاری کرد.
پیش بینی بورس فردا یکشنبه ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۱
امروز بازار سرمایه با تقاضا بازگشایی شد. شاخص کل در ابتدا ۸ هزار و ۲۷۴ واحد رشد کرد و این روند مثبت و صعودی تا پایان زمان معاملاتی ادامه داشت و در نهایت این رقم به ۱۳ هزار و ۹۶۱ واحد افزایش یافت. امروز شاخص کل هم وزن، ارزش و حجم معاملات نیز رشد قابل ملاحظه ای داشتند.
طی جریان معاملات امروز بازار سرمایه نمادهای «تاپیکو»، «وغدیر»، «شبندر»، «پارسان»، «شبریز» و «اخابر» بیشترین تاثیر مثبت و معاملات نماد «خودرو» بیشترین تاثیر منفی را بر شاخص کل داشتند.
برخی از کارشناسان و تحلیلگران بازار سرمایه بر این باورند که محرک بازار بورس در چند هفته اخیر بر خلاف تصور ها رشد قیمت دلار نبوده و تنها چیزی که باعث رشد بازار شده، انتظارات تورمی سرمایه گذاران است! به عبارتی سرمایه گذاران با انتظارات تورمی و همچنین ترس پایین اومدن ارزش ریال وارد بازار بورس شدند!
و اما بازار بورس فردا یکشنبه ۲۵ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ چه خواهد شد؟ انتظار می رود که روند متعادل و مثبت بازار بورس امروز فردا نیز ادامه داشته باشد.
از شهریور سال ۹۹ تا کنون، این اولین باری است که شاخص کل هم وزن در نماد هفتگی وارد محدوده اشباع خرید میشود! در صورتیکه در هفته جاری در این محدوده بماند، حتی با وجود یک اصلاح اندک (پول بک به سقف کانال) میشه انتظار یک رالی صعدی جدید رو از بازار داشت، با مشاهده نرخ تورم به دور از انتظار نیس که شاخص کل از سقف قبلیش عبور کند!
در شرایطی که بازار به هر دلیلی موفق به حفظ این محدوده نشود و وارد کانال نزولی شود، ممکن است اصلاح شدیدی داشته باشد که گزینه دوم با توجه به انتظارات تورمی به دور از تصورات است!
معنای فراز و فرود شاخص بورس چیست؟
این روزها وضعیت شاخص کل به عنوان اصلی‌ترین معیار برای سنجش شرایط بازار در نظر گرفته میشود و هر فراز و نشیبی در آن بازخوردهای فراوانی در افکار عمومی پیدا می‌کند.
رویداد۲۴ این روزها وضعیت شاخص کل به عنوان اصلی‌ترین معیار برای سنجش شرایط بازار در نظر گرفته میشود و هر فراز و نشیبی در آن بازخوردهای فراوانی در افکار عمومی پیدا می‌کند. این نماگر بیانگر سطح عمومی قیمت‌ها و سود سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است که در بررسی آن میزان تغییرات شاخص حائز اهمیت است. البته مثبت یا منفی بودن شاخص کل همیشه به معنای مثبت یا منفی بودن کلیت بازار نیست، زیرا شرکت‌هایی با سرمایه و ارزش بازاری بالا وزن بیشتری نسبت به سایر شرکت‌ها به خود اختصاص می‌دهند.
تغییرات سهام شاخص ساز می‌تواند تاثیر بسیار زیادی در روند حرکتی شاخص کل ایجاد کند. به منظور رفع این مشکل شاخص دیگری با عنوان شاخص کل هم وزن تعریف میشود که در آن شرکت‌های حاضر در بورس با وزن مساوی در نظر گرفته می‌شوند. حال بد نیست، پس از تبیین مفهوم شاخص کل و شاخص کل هم وزن موضوع شاخص کل بورس تهران را روی میز ارزیابی‌ها قرار دهیم. از ابتدای سال ۹۹ تا اواسط اردیبهشت ماه، شاخص کل موفق به حضور در کانال یک میلیون واحدی شد و بعد از طی کردن یک دوره نوسانی در محدوده مذکور وارد فاز استراحتی کوتاه‌مدت شد. این نماگر پس از تجربه افتی ۸ درصدی به محدوده ۹۳۸ هزار واحد رسید.
در مرحله بعد شاخص کل بورس تهران پس از گذراندن یک بازار گاوی (اصطلاحا به بازاری اطلاق میشود که رو به رشد باشد و قیمت سهام موجود در آن روند صعودی دارد) موفق شد یک رشد ۱۰۸ درصدی را پشت سر گذاشته و برای نخستین‌بار در تاریخ فاتح قله ۲ میلیون واحدی شود. این طبیعت بازار است که پس از هر حرکتی اصلاح متناظر با خودش را طلب می‌کند. اصلاح و استراحت رکنی ضروری در روند‌ها به شمار می‌رود و هرچقدر این اصلاحات عمیق‌تر اتفاق بیفتند زمینه‌ساز رشدی هموارتر خواهند بود. اکنون شاخص کل در فاز اصلاح قیمتی قرار دارد. در حالی که هنوز به لحاظ علم تکنیکال اصالح شاخص کل به پایان نرسیده، نمادهای بسیاری با تجربه افت قیمتی بیش از۴۰درصد اصلاح خود را تکمیل کرده‌اند و در صورت ادامه روند نزولی از فاز اصلاحی خارج شده و قدم در راه روند نزولی می‌گذارند.
این مهم موجب تشدید هیجانات و ایجاد فضای ترس و ناامنی میان سرمایه‌گذاران خرد شده به‌طوری که در عمده معاملات دو هفته گذشته شاهد خروج پول حقیقی‌ها بوده‌ایم. با توجه به نزدیک شدن شاخص کل به منطقه اشباع فروش و رسیدن بسیاری از سهم‌ها به حمایت‌های معتبر خود، به‌نظر می‌رسد که تا پایان اصلاح قیمتی راه زیادی باقی نمانده است و به سبب آن احتمال نوسان قیمتی در محدوده یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحد دور از ذهن نیست. بازار برای بازگشت به مدار صعودی خود نیازمند حجم معاملات قوی‌تری است. به همین منظور در روزهای اخیر شاهد تحرکات مثبت حقوقی‌ها در جهت حمایت از سهم‌های بزرگ بوده‌ایم که این امر موجب کاهش فشار فروش در آنها شده است. با دست به دست شدن سهام در محدوده قیمتی کنونی می‌توان پیش بینی کرد که به زودی بازار وارد یک روند صعودی کوتاه‌مدت خواهد شد. یک سناریو محتمل برای پیش‌بینی آینده بازار بدین صورت است که شاخص کل پس از تجربه نوسانات مثبت، خود را به حوالی محدوده یک میلیون و ۸۰۰ هزار واحد خواهد رساند.
بیشتر بخوانید: شرط ورود بورس به فاز مثبت چیست؟ از این پس به منظور تکمیل ساختار اصلاحی ABC شاخص کل می‌تواند شامل دو رویکرد باشد: اول اینکه اصلاح مجدد تا محدوده یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحد؛ دوم؛ اصلاح مجدد تا محدوده یک میلیون و ۴۸۰ هزار واحد؛ که در هر دو صورت با کف‌سازی مناسب قیمت‌ها، شروع موج ۵ شاخص کل بورس دور از انتظار نخواهد بود. در صورتی که شاخص مسیر صعودی را در پیش بگیرد، بعد عبور از مقاومت‌های مهم یک میلیون و ۹۰۰ هزار واحد و ۲ میلیون واحد، محدوده ۲ میلیون و ۸۲۰ هزار واحد به عنوان اولین هدف شاخص متصور است. به‌طور کلی بعد از ریزش‌های شارپ مدت زمانی نیاز است تا انگیزه و اعتماد میان خریداران تقویت و از میزان ترس فروشندگان کاسته شود. از این روی پیش‌بینی میشود که شاخص کل تا اواخر مهر ماه سال جاری با اصلاحات زمانی دست و پنجه نرم کند. با توجه به تداوم صعود نرخ دلار به عنوان یکی از بازو‌های اصلی رشد نماگر بورس که تاثیر به‌سزایی در سودآوری شرکت‌های صادرات‌محور دارد و بهبود شاخص‌های کلان اقتصاد جهانی و افزایش سمت تقاضا پیش‌بینی میشود که سهام کامودیتی محور شامل گروه فلزات اساسی، محصولات شیمیایی، فرآورده‌های نفتی، کانه‌های فلزی و چند رشته‌ای صنعتی آینده روشن‌تری پیش رو دارند.
علاوه بر عوامل یاد شده، جذاب شدن قیمت‌های سهام برای خریداران حقیقی و حقوقی، حمایت‌های دستوری دولت، نزدیک شدن به زمان ارایه گزارش عملکرد ۶ ماهه شرکت‌ها و انتشار اخبار مثبت از سوی نهاد‌های مربوطه محرک‌هایی قوی برای تداوم روند صعودی بازار سرمایه در میان‌مدت و بلندمدت به شمار می‌آیند و هنوز دلیل محکمی برای تغییر روند کلی در بازار مشاهده نمی‌شود. همچنین توصیه میشود به منظور کسب سود و جلوگیری از هرگونه ضرر احتمالی، سرمایه‌گذاران در سهام‌هایی با E/P فوروارد پایین که دارای وضعیت بنیادی مناسب هستند سرمایه‌گذاری کنند.
نماگر در منطقه اشباع فروش
اما این تنها رکورد بورس در دومین ماه تابستان نبود. در این ماه ارزش معاملات خرد سهام با ثبت رقم حدود ۸هزار میلیارد تومان در یک روز، به بیشترین میزان در سال جاری دست یافت و صفوف خرید نیز طولانی‌تر شدند. با وجود ثبت تمام ارقام مثبت در کارنامه پنجمین ماه سال، اما شاهد سنت‌شکنی سهامداران خرد بودیم. حقیقی‌ها که همواره با صعودی شدن روند بازار، سراسیمه به موج متقاضیان خرید سهام می‌پیوستند، در این ماه عقب نشستند. فعالیت کم‌رمق حقیقی‌ها در بورس ماحصل کسب تجربه بورس‌بازان از ۱۰ماه اصلاحی این بازار است. گویا این‌بار بازیگران خرد تصمیم گرفته‌اند هیجانی عمل نکنند و با طمانینه بیشتری وارد گردونه پرریسک سهام شوند.
در گرم‌ترین‌ماه سال، بورس نیز معاملات داغی را پشت‌سر گذاشت. پرونده بورس تهران در دومین‌ماه از تابستان در حالی بسته شد که نماگر اصلی این بازار برای سومین‌ماه متوالی با رشد همراه شد. به‌این ترتیب شاخص‌کل، دادوستدهای مردادماه را با رشد ۶/ ۱۵درصدی پشت‌سر گذاشت تا گرم‌ترین‌ماه بازار سهام در سال ۱۴۰۰ حالا به‌میانه تابستان اختصاص پیدا کند. این رقم بیشترین میزان افزایش میانگین وزنی قیمت‌ها در ۱۳ماه گذشته به‌شمار می‌رود. با وجود سبز بودن فضای تالار شیشه‌ای در این‌ماه اما تردید به‌سبب برخی ابهامات سیاسی و اقتصادی مانع از حضور فعال سهامداران خرد در زمین خرید سهام شد، از این‌رو برخلاف سنت همیشگی با وجود رشد دماسنج تالار شیشه‌ای اما شاهد خروج ۸۲۳ میلیارد تومانی حقیقی‌ها بودیم. بازار سهام در این‌ماه نیز صدرنشین بازار دارایی‌ها شد. ماهی که نرخ دلار با افزایش ۶/ ۱۱ درصدی همراه شد و رشدی ۹/ ۱۳ درصدی از آن سکه شد. تغییر جهت انتظارات تورمی و البته کمرنگ‌تر شدن احتمال حصول توافق هسته‌ای و احیای برجام از مهم‌ترین دلایل رشد نرخ ارز بود. رخدادی که اثرش را بر معاملات سهام نیز به‌جا گذاشت تا بازاری که حدود ۶۰درصد از بنگاه‌های آن را شرکت‌های صادرات‌محور و به‌اصطلاح دلاری تشکیل می‌دهند، با جهش قیمتی همراه شود.
اما همان‌طور که اشاره شد در مردادماه برخلاف دیگر ماه‌های مثبت بازار، خبری از حضور فعال حقیقی‌ها در زمین خرید سهام نبود. این در حالی است که پیش‌تر سهامداران خرد که عمدتا از تجربه بالایی برخوردار نبودند، با دریافت کمترین سیگنالی از افزایش انتظارات تورمی، بدون چون و چرا برای دور شدن سرمایه‌های ریالی خود از گزند تورم، به‌بازار سهام پناه آورده و در این میان هر‌چه بر رشد قیمت‌ها افزوده‌تر می‌شد، شعله هیجان این دسته از معامله‌گران نیز برای کسب سود افروخته‌تر می‌شد. در شرایط فعلی اما فعالیت کم‌رمق حقیقی‌ها در بورس نه به‌دلیل عدم‌دریافت سیگنال از رشد انتظارات تورمی بلکه ماحصل کسب تجربه بورس‌بازان از ۱۰ماه اصلاحی این بازار است. گویا این‌بار معامله‌گران تصمیم گرفته‌اند با طمانینه بیشتری وارد گردونه پرریسک سهام شوند. با این حال به‌نظر می‌رسد در صورت تداوم رشد قیمت‌ها و همزمان با آن افزایشی‌ماندن انتظارات تورمی، محدودیت‌های معاملاتی موجود که هنوز فکری برای اصلاح یا حذف آنها نشده‌است، می‌تواند بار دیگر سبب پیروزی هیجان بر منطق در دادوستد سهام شود.
همنوایی با دلار
بازار سهام پس از ۶ روز تعطیلی روز گذشته بار دیگر در معرض عرضه و تقاضای سرمایه‌گذاران قرار گرفت و به‌لطف جو صعودی حاکم بر بازار ارز با افزایش قیمت مواجه شد و نماگر اصلی این بازار به‌محدوده یک میلیون و ۵۱۵ هزار واحد رسید. اینطور که به‌نظر می‌رسد پس از افتی یک میلیون واحدی و سکون نسبی در سایر بازارها با به‌کار بسته شدن مالیات بر عایدی سرمایه در بازارهایی نظیر ملک و خودرو برای بسیاری از سرمایه‌گذاران دیگر راهی نمانده به‌جز آمدن به‌بورس و آزمودن بخت خود در این بازار نسبتا پیچیده. دقیقا به‌همین دلیل است که در دو‌ماه اخیر شاهد رشد تقریبا ۴۰۰ هزار واحدی میانگین وزنی قیمت‌ها در بازار سرمایه بوده‌ایم و فعلا نیز عاملی جدی را برای تغییر روند در این بازار نمی‌توان متصور بود.
آنطور که بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» در طول ماه‌های اخیر نشان میدهد، بازار سهام در خلال این بازه زمانی راهی طولانی را برای رسیدن به‌ثبات پیموده‌است. در حالی‌که در روزهای معاملاتی اردیبهشت و خرداد حجم و تعداد صفوف فروش حکایت از اشباع کاملا عرضه در بیش از ۷۰ درصد نمادها داشت و در این صف‌ها سهامی با ارزش چند هزار میلیارد تومانی در معرض گره معاملاتی قرار می‌گرفت، این روند رفته‌رفته متوازن شد تا جایی‌که در میانه تیر‌ماه ارزش صف‌های خرید به‌صفوف فروش نزدیک شد و در مردادماه شاهد کم‌تعداد شدن فروشندگان بودیم. بر این اساس معاملات روز یکشنبه در حالی خاتمه یافت که تنها ۴ درصد از کل نمادهای بورسی درگیر صف فروش بودند و در مقابل تعداد صفوف‌های خرید به۱۰۱ نماد معادل ۳۰ درصد رسید.
رکوردشکنی ارزش داد و ستدهای ۱۴۰۰
از تعداد صفوف خرید و فروش که بگذریم سایر عوامل نیز در شرایط کنونی به‌نفع بازار سرمایه‌است. معاملات مردادماه در حالی سپری شد که میانگین روزانه ارزش معاملات خرد سهام از ۵ هزار تومان فراتر رفت و به‌بیشترین سطح در سال‌جاری رسید. در این میان طی آخرین روز کاری این‌ماه با افزایش تقاضا این متغیر بار دیگر در سال ۱۴۰۰ رکوردشکنی کرد و به سطح ۷۷۸۰ میلیارد تومان رسید. در این روز معاملات در بورس با احتساب معاملات بلوکی و صندوق‌ها بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان بود. در نظر گرفتن این ارقام در کنار انتقال بیش از ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان از حقیقی به‌حقوقی به‌طور خالص سبب شد تا بار دیگر بازار به ورود پول حقیقی به‌چرخه معاملات بورس امیدوار شود. ذکر این نکته ضروری است که در هفته‌های اخیر اگرچه در بسیاری از روزها شاهد پول حقیقی‌ها به‌بورس بوده‌ایم با این حال مقادیر این جابه‌جایی و پیوستگی آن تاکنون به‌حدی نبوده که بتوان بدون در نظر گرفتن سایر عوامل به‌صعود بورس امیدوار بود. از این‌رو تحلیل شرایط در بازار سهام برخلاف روزهای رونق در سال قبل همچنان نیازمند در نظر گرفتن سایر عوامل بنیادی است.
دنده معکوس کامودیتی
افت قیمت جهانی را می‌توان یکی از این عوامل دانست. در هفته‌های اخیر آنچه که به‌جز افزایشی بودن انتظارت بر سر قیمت ارز توانست به‌رشد بهای معاملاتی سهام در بازار سرمایه کمک کند، رشد قابل‌توجه قیمت کامودیتی‌های جهانی در طول یک سال گذشته بود. همان‌طور که می‌دانیم در طول این مدت قیمت سهام در بورس و فرابورس افتی دور از انتظار را شاهد بودند. همین امر باعث شده بود تا به‌زعم بسیاری شاهد بیش‌واکنشی بورس تهران به‌عوامل داخلی و در نظر نگرفتن متغیرهایی باشیم که در بازارهای دیگر بر بورس اثر می‌گذارند.
در روزهای اخیر افت قیمت جهانی در بسیاری از کالاها سبب شد تا شاهد واکنش قیمت‌ها نسبت به‌جهت‌گیری فدرال‌رزرو درباره عقب‌نشینی از حمایت‌های سنگین پولی در بازار کالای اساسی باشیم. این مساله در کنار این واقعیت که در ماه‌های اخیر نیز کرونا به‌مانند یک نرم‌افزار کامپیوتری با سرعت بیشتری آپدیت میشود بر نگرانی‌ها افزوده و سبب شده تا کارشناسان با حساسیت زیادی نسبت به‌آینده تقاضا کالا و خدمات مصرفی در‌ماه‌های پیش‌رو نگاه کنند. در چنین شرایطی طبیعتا دور از انتظار نیست که در صورت کاهش‌نیافتن عرضه کامودیتی قیمت این کالاها در بازارهای جهانی نیز با کاهش مواجه شود.
این مساله بر سودشرکت‌ها در داخل ایران نیز اثر می‌گذارد. با نماگر در منطقه اشباع فروش این حال با توجه به‌اینکه بیشتر سرمایه‌گذاران در بازار سهام از مردم عادی هستند و در معاملات خود بیشتر به‌قیمت‌های داخلی نظیر ارز توجه دارند، انتظار نمی‌رود که به‌سرعت این مسائل را در معاملات خود لحاظ کنند یا از حیث رفتاری چندان از آن تاثیر بپذیرند. از طرفی دیگر انتظارات تورمی نیز با توجه به‌کسری‌بودجه قابل‌تامل دولت، صعودی است و انتظار نمی‌رود که این عامل به‌شکل دفعی و با سرعت زیاد بر معاملات سهام اثر منفی بگذارد، بنابراین می‌توان انتظار داشت که روند صعودی شکل گرفته در بازار سهام تا زمان چربش عوامل داخلی بر اخبار خارجی ادامه داشته باشد.
خودرو و قیمت‌گذاری دستوری
اما از تمامی عوامل و اخبار موثر بر بازار سهام که بگذریم، تقاضا برای نمادهای خودرویی در بازار سهام طی روز یکشنبه به‌شکل قابل‌توجهی افزایشی بود. در این روز گروه خودرو و ساخت قطعات بیشترین میزان خالص خرید حقیقی در بورس را به‌خود اختصاص داد و رقمی در حدود ۱۲۰۰ میلیارد تومان از سرمایه سرمایه‌گذاران خرد بازار را به‌خود جذب کرد. اینطور که به‌نظر می‌رسد بازار در حال‌حاضر با دیدی مثبت به رشد قیمت خودرو در بازار آزاد و احتمال حذف قیمت‌گذاری دستوری از این بازار نگاه می‌کند. شنیده‌ها حاکی از آن است که با مشخص شدن تبعات سرکوب قیمت در بازارهایی نظیر خودرو و سایر کالاهای مصرفی حالا سیاستگذاران تمایل کمتری به‌مداخله در خرد جمعی بازار دارند. همین امر سبب شده تا با نزدیک‌تر شدن دوره رای اعتماد به وزرای پیشنهادی دولت سیزدهم در مجلس شورای اسلامی این امید نیز در بازار افزایش پیدا کند و بسیاری با خرید سهام خودرویی خود را برای دوره سودآوری این شرکت‌ها و گذر از دوره زیان‌های انباشته سنگین آماده کنند. اینطور که به‌نظر می‌رسد بزرگ‌شدن حجم بازار سرمایه در ماه‌های اخیر در کنار افزایش مخالفت بسیاری از کارشناسان اقتصادی و مالی سبب شده تا سیاستگذاران نیز مطالبات موجود در زمینه قیمت‌گذاری دستوری را با دید بهتری مورد بررسی قرار دهند. از این‌رو می‌توان انتظار داشت که با جدی‌تر شدن رفع مداخله و قیمت‌گذاری دستوری در بازارها شاهد افزایش قیمت سهام در گروه‌هایی باشیم که هم‌اکنون قیمت آنها بر اساس مصوبات دولتی و تعزیری تعیین میشود.
منبع: دنیای اقتصاد
چله‌نشینی بورس در فقر تقاضا
ساعت 24-فشار عرضه‌ها در بازار سهام ادامه دارد. با وجود تلاش سیاست‌گذار برای سرکوب عرضه در نبود سازوکارهای لازم، فقر تقاضا در کلیت بازار سبب شده است شاخص کل طی ۴۰ روز گذشته در محدوده مشخصی نوسان کند. دلیل این امر اختلالی است که مکانیزم حجم مبنا در بازار ایجاد کرده و مانع از تطبیق قیمت‌ها با ترجیحات بازار شده است.
دور باطل فراز و فرود قیمت‌ها در بازار سهام همچنان ادامه دارد و برآیند عرضه و تقاضا طی این روزها نوعی آشفتگی را در اذهان سهامداران به نمایش می‌گذارد. از زمانی که ریزش قیمت‌ها در این بازار آغاز شده، شاخص کل بورس تهران از میانه شهریور ماه تا کنون سه بار از سطح یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحد پایین‌تر رفته است. این تغییرات در حالی رخ داده است که از بدو شروع ریزش قیمت‌ها در بازار یادشده تاکنون تدابیر بسیاری برای کنترل و حمایت از بازار سرمایه در نظر گرفته شده که بیشتر آنها تا به اینجای کار اگر نگوییم بی‌اثر، حداقل کم‌اثر بوده‌اند.روز یکشنبه بورس تهران فعالیت روزانه خود را در حالی آغاز کرد که در ابتدای معاملات، نماگر اصلی این بازار به‌دلیل وجود فشار بالای فروش در بسیاری از نمادهای این بازار، از محدوده یک میلیون و ۵۹۹ هزار واحدی فعالیت خود را آغاز کرد. این در حالی است نماگر در منطقه اشباع فروش که در روز شنبه همین نماگر در محدوده یک میلیون و ۶۱۵ هزار و ۵۳۱ واحد به کار خود پایان داده بود. اختلاف ۱۵ هزار واحدی میان رقم به ثبت‌رسیده در روز شنبه با محدوده آغاز به کار شاخص در روز یکشنبه حکایت از میل بالای فعالان بازار به خروج از بازار دارد. همین امر سبب شد تا در نهایت نماگر اصلی بورس با تداوم صف‌های فروش در طول معاملات این روز به محدوده یک میلیون و ۵۷۲ هزار واحد برسد؛ رقمی که در صورت وجود تقاضای موثر در بازار می‌توانست بسیار پایین‌تر از این سطح باشد.
بر این اساس طی روز گذشته دادوستدهای بورس به نحوی پیش رفت که ارزش معاملات خرد در آن به ۴۹۹۱ میلیارد تومان رسید. این رقم در فرابورس به ۱۹۱۳ میلیارد تومان بالغ شد. تغییر مالکیت سهام از حقیقی به حقوقی نیز در بورس ۱۷۲۲ و در فرابورس۱۷۳ میلیارد تومان بود. طی روز یکشنبه بیشترین فروش سهامداران حقیقی به حقوقی‌ها در گروه بانکی رخ داد که ارزشی نزدیک به ۱۴۰۰ میلیارد تومان داشت. اما چه عامل یا عواملی طی چند روز گذشته سبب شده تا نماگرهای بورس فرابورس ارقام پایین‌تر از آنچه که تاکنون به ثبت رسانده بودند را ثبت نکنند؟ آیا وضع بازار خوب است یا میانگین قیمت‌ها در بازار تنها به دلیل کاهش نیافتن قیمت‌های پایانی در محدوده فعلی دوام آورده‌اند؟
آتش حجم مبنا بر خرمن سهامدار
بررسی‌های «دنیای اقتصاد» حکایت از آن دارد که حداقل در نیمی از نمادهای بازار سهام، رخوت تقاضا فضای کلی دادوستدها را به کما برده است. همان طور که در گزارش‌های پیشین نیز به آن اشاره شد دلیل نرسیدن قیمت پایانی به قیمت معاملات سهام علی‌الخصوص در نمادهای کوچک ناشی از نبود خریدار بود که سبب میشود تا قیمت‌ها بنا بر نماگر در منطقه اشباع فروش صلاحدید بازار تخصیص نیابند. در واقع بر خلاف آنچه بسیاری از مدیران بازار سرمایه سعی در جا انداختن آن داشته‌اند، قانون قدیمی حجم مبنا بیش از آنکه به کمک بازار بیاید سنگ بزرگی است که در روزهای اشباع خرید و فروش در بازار به پای لنگ دامنه نوسان می‌خورد و در مواجهه نبودن سازوکارهای معقول از تعیین آزادانه قیمت بر مبنای عرضه و تقاضا جلوگیری می‌کند. طی روز گذشته نیز تکرار همین چرخه معیوب سبب شد تا به رغم صف فروش‌های سنگین در نمادهای مختلف حجم مبنا تنها کسری از میزان متناسب با محدودیت دامنه نوسان باشد.
بر این اساس در روز چهارشنبه معاملات نمادهایی مانند «ورنا»، «خگستر» و «ثشاهد» در حالی زیر بارسنگین فروش قفل شدند که قیمت پایانی آنها به ترتیب ۹/ ۰، ۸/ ۰ و ۱/ ۰ درصد کاهش یافت. در این بین نمادهایی مانند «خریخت» هم بودند که به‌دلیل بی‌تقاضا ماندن عرضه کل تغییراتی که از قیمت پایانی آنها به ثبت رسیده، در دو هفته کاری اخیر به زحمت یک درصد کاهش داشته است. روز گذشته در این نماد تنها ۱۷ معامله انجام شد و به‌دلیل آنکه حجم بالایی از کل سهام آن (معادل ۹۲ درصد) شناور است، تا پایان حکمفرمایی جو منفی بر کل بازار نمی‌توان امید چندانی به بهبود وضعیت این نماد داشت. آنطور که به نظر می‌رسد افزایش بیش از حد شناوری در برخی از نمادها که پیش از این در پاسخ به حجم بالای تقاضا روی می‌داد، حالا خود به عاملی منفی تبدیل شده است. تمامی این رخدادها اما در حالی روی میدهد که پیش از این و در زمان سکانداری شاپور محمدی در سازمان بورس و اوراق بهادار قرار بود تا این مشکل قدیمی حل شود و حجم خودساخته مبنا که حاصل اختراع متخصصان وطنی است،کنار گذاشته شود.
براساس آنچه رئیس وقت سازمان بورس در تاریخ ۱۳ آبان سال ۹۶ به رسانه‌ها گفته بود، «ما برای دامنه نوسان و حجم مبنا ترکیبی با عنوان «دامنه نوسان پویا» در نظر گرفته‌ایم. در دامنه نوسان پویا به نوعی هم رفع محدودیت حجم مبنا در نظر گرفته شده است و هم درصددیم تا محدودیت دامنه نوسان را مرتفع کنیم. به این ترتیب دیگر معامله‌گران بازار سهام با محدودیت منفی و مثبت ۵ درصد درخصوص نوسان قیمتی سهام خود در معاملات بازار سهام روبه‌رو نخواهند بود.» مطابق با موضوعی که محمدی تشریح کرده بود، دامنه نوسان نیز به‌عنوان تابعی از تغییر در میزان معاملات در نظر گرفته شده بود. به هر روی این قانون که خود آن نیز جای بحث بسیار دارد در آن زمان در حد حرف باقی ماند و تا پایان تصدی محمدی بر سازمان بورس عملیاتی نشد.از آن زمان تاکنون نه تنها این قانون عملی نشد، بلکه سازوکار مناسب «گره معاملاتی» نیز که کشف قیمت معقول برای نمادها را به هنگام مچ نشدن عرضه و تقاضا میسر می‌کرد، متروک شد.
از آن زمان تاکنون تلاش‌های بسیاری شده تا برای حمایت از بازار سرمایه، سازوکارهای تسهیلگر برای عملکرد بازار سهام ایجاد شود که در این میان اگرچه سهام خزانه، اوراق فروش تبعی و توجه به بازارگردانی نمادها در دستور کار قرار گرفته است. اما شرایط خطیر اقتصاد کشور سبب شده است تا در عمل بهره برداری بهینه از آنها مقدور نباشد. در واقع آنچه از ماه‌های اخیر به ویژه از ابتدای ریزش بازار تاکنون مشهود بوده تلاش برای سرکوب عرضه است که در نبود شرایط مناسب برای اعمال سازوکارهای فوق به تنها راهکار قابل اجرا از سوی متولیان بازار بدل شده و حداقل تا زمانی که بورس به‌عنوان یک مساله حیثیتی برای دولت مطرح باشد، نمی‌توان امیدی به تغییر وضعیت آن داشت. این در حالی است که بازگشت بازار سرمایه به خصوص بازارهای نظیر بورس و فرابورس به مسیر رونق در حال حاضر نیازمند بهبود تقاضا است؛ مساله‌ای که میسر شدن آن به مواجهه ریشه‌ای و بلندمدت با مشکلات موجود در اقتصاد کشور نیاز دارد.
دیدگاه شما