شاخص فرابورس چیست؟ | بررسی انواع شاخص های فرابورس + کاربردهای آن
بورس یک بازار معاملاتی است که سهام و اوراق بهادار در آن خرید و فروش میشود. امروزه با پیشرفت ابزار تکنولوژیک بازار بورس از حالت سنتی و کاغذی خارج شده و تمام معاملات در آن به صورت آنلاین انجام می‌شوند. تغییرات قیمت، روند کلی، رشد، افت و به طور کلی ارزیابی این بازار توسط عددی به نام شاخص بورس نشان داده میشود. اما سوالی که احتمالا در ذهن ایجاد میشود، این است که تفاوت بورس با فرابورس چیست و شاخص فرابورس به چه معناست؟ در ادامه مطلب به پاسخ این دو پرسش و موارد دیگر می‌پردازیم.
اصولا جذب سرمایه اصلی‌ترین چالش شرکت‌های تولید و خدماتی و به ویژه شرکت‌های تازه تأسیس است. یکی از بهترین راه‌ها برای رسیدن به این هدف، ورود شرکت به بازار بورس است. ورود یک شرکت در بازار بورس و عرضه سهام در آن قوانین خاصی داشته و تمام شرکت‌ها شرایط لازم برای عرضه سهام خود در این بازار را ندارند.
بورس از دو بازار اول و دوم تشکیل شده و عملکرد شرکت‌ها تعیین کننده حضور آنها در بازار اول یا دوم است، به این ترتیب که، شرکت‌هایی با عملکرد خوب به بازار اول صعود کرده و در مقابل شرکت‌هایی با عملکرد ضعیف به بازار دوم سقوط می‌کنند.
از طرف دیگر، فرابورس نیز محلی برای جذب سرمایه و خرید و فروش سهام و اوراق بهادار بوده و برخلاف بورس قوانین و شرایط آسان‌تری بر فضای این بازار معاملاتی حاکم است. در نتیجه، شرکت‌هایی که هنوز شرایط لازم برای حضور در بازار بورس را ندارند، می‌توانند از این طریق وارد شده و سرمایه جذب کنند. برخلاف دامنه نوسان 5 درصدی بورس، دامنه نوسان فرابورس تا 3 درصد و در هر دو جهت منفی و مثبت در نوسان است.
به‌طورکلی، مهمترین هدف فرابورس، پذیرش شرکت‌هایی است که شرایط ورود به بازار بورس و اوراق بهادار را نداشته و مایل هستند با سرعت بالایی وارد بازار سرمایه شوند. فرابورس از پنج بازار پایه فرابورس و قوانین آن چیست؟ بازار مختلف تشکیل شده که عبارت‌اند از:
- بازار اول فرابورس: حضور سهام شرکت‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری
- بازار دوم فرابورس: حضور شرکت‌های سهامی عام، شرکت‌های تازه تأسیس، شرکت‌های زیانده و شرکت‌های سهامی خاصی که قصد تبدیل شدن به شرکت سهام عام را دارند.
- بازار سوم فرابورس: نام دیگر این بازار، بازار عرضه بوده و محل انجام معاملات عمده اوراق بهادار و حضور شرکت‌های سهامی عام در شرف تأسیس است.
- بازار پایه فرابورس (زرد، نارنجی و قرمز): عرضه و انتقالات اوراق بهادار
- در نهایت، پذیرش سایر اوراق بهادر در بازار ابزارهای نوین مالی انجام میشود.
مزایای سرمایه‌گذاری در فرابورس
همانطور که ملاحظه کردید بازار فرابورس محیطی مناسب برای جذب سرمایه بوده و شرایط پذیرش آسان سبب شده تا شرکت‌های تازه تأسیس و نوپا برای ورود به این بازار با محدودیت‌های ورود به بورس روبه‌رو نباشند. این شرکت‌ها می‌توانند تا یک ماه وارد این بازار شده و به فروش سهام خود بپردازند. علاوه بر این، سرمایه‌گذاری در فرابورس مزایای دیگری دارد که در ادامه به معرفی آنها می‌پردازیم:
- آسان بودن تأمین مالی
- معافیت مالیاتی
- مکان وثیقه‌گذاری سهام و اخذ ساده‌تر تسهیلات بانکی
- امکان خروج ساده از بازار فرابورس
- عدم وجود حجم مبنا
- افزایش نقدشوندگی سهام
- انتقال آسان، سریع و ارزان سهام
- شفافیت و اعتبار قیمت سهام
- معرفی شرکت به طیف وسیعی از افراد و افزایش اعتبار شرکت
شاخص فرابورس بورس چیست؟
در یک تعریف ساده، شاخص یا Index، یک معیار آماری بوده و نشان‌دهنده تغییرات اقتصاد یا بورس است. معامله‌گران بازار با استفاده از شاخص‌های موجود، تغییرات یک متغیر را طی بازه‌های زمانی مختلف مشاهده و ارزیابی می‌کنند. در بازار بورس و فرابورس از شاخص‌های مختلفی استفاده شده و هر کدام از آنها نیز وضعیت بازار را از یک جنبه خاص ارزیابی می‌کنند.
معرفی انواع شاخص فرابورس و کاربردهای آن
شاخص فرابورس انواع مختلفی داشته و محاسبه هر کدام از آنها از طریق اعداد و ارقام و فرمول‌های خاص ریاضی انجام میشود. معامله‌گران و فعالان فرابورس برای بررسی وضعیت گذشته و حال بازار از این شاخص‌ها استفاده می‌کنند. در این میان، شاخص کل و شاخص کل هم‌وزن، نسبت به سایرین اهمیت بیشتری داشته و بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه به توضیح انواع شاخص های فرابورس اشاره می‌کنیم.
شاخص کل در فرابورس چیست؟
شاخص کل، مهمترین و پرکاربردترین شاخص فرابورس بوده و توسط اکثر فعالان بازار مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع، شاخص کل نشان‌دهنده سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های حاضر در فرابورس بوده و میانگین بازدهی سرمایه‌گذاری فرابورس را نشان می‌دهد. در مورد شاخص کل تغییرات قیمت مورد توجه فعالان بازار بوده و عدد خود شاخص اهمیتی ندارد.
شاخص کل، در میان عموم مردم و رسانه‌ها به شاخص بورس تهران نیز معروف بوده و نام دیگر آن " شاخص قیمت و بازده نقدی یا TEDPIX " است. هر چه شرکت پذیرفته شده در فرابورس بزرگ‌تر بوده و سرمایه بیشتری را جذب کرده باشد تأثیر بیشتری بر روی شاخص کل خواهد داشت. برای محاسبه شاخص کل فرابورس از طریق فرمول زیر عمل کنید:
"ارزش جاری بازار سهام در زمان محاسبه" را بر "ارزش جاری بازار سهام در تاریخ مبدأ" تقسیم کرده و جواب را در 100 ضرب کنید.
برای جای‌گذاری ارزش جاری در این فرمول، قیمت پایانی سهام را در تعداد سهام شرکت مدنظر ضرب کنید. همچنین، سال مبدأ بورس و اوراق بهادار تهران سال 1369 بوده و در بازار پایه فرابورس و قوانین آن چیست؟ این فرمول، قیمت سهام سال 1369 به‌عنوان مبدأ محاسبات در نظر گرفته میشود.
شاخص کل هم وزن در فرابورس چیست؟
شاخص کل هم‌وزن به درخواست معامله‌گرانی که به شاخص کل انتقاد داشتند، طراحی شده است. برخلاف شاخص کل، در شاخص کل هم‌وزن برای محاسبه شاخص از تعداد سهام شرکت استفاده نمی‌شود؛ بنابراین، بدون توجه به اندازه شرکت‌ها، هر کدام اثر یکسانی را در بازار خواهند داشت. در نتیجه 10 درصد نوسان مثبت یک شرکت بزرگ‌ترین شرکت فرابورس، به اندازه 10 درصد نوسان مثبت یک شرکت کوچک، در شاخص کل هم‌وزن تأثیرگذار است. در تصویر زیر، نمونه‌ای از شاخص کل هم وزن در یک روز معاملاتی آورده شده است.
شاخص قیمت در فرابورس
یکی دیگر از شاخص‌های مهم فرابورس، شاخص قیمت است. از طریق این شاخص، روند عمومی قیمت سهام شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس، قابل مشاهده است. در این شاخص قیمت سهام شرکت‌های بورسی مورد محاسبه قرار می‌گیرد.
تفاوتی که شاخص قیمت و شاخص فرابورس با یکدیگر دارند این است که، در شاخص قیمت بازار پایه فرابورس و قوانین آن چیست؟ تنها قیمت سهام و در شاخص کل علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکت‌ها نیز در فرمول محاسبات شاخص لحاظ میشود. اما از طرف دیگر، در شاخص قیمت نیز مانند شاخص کل، وزن شرکت‌ها نیز مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
شاخص قیمت هم وزن در فرابورس
از طریق شاخص قیمت هم وزن، شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس، با وزنی برابر برای محاسبه شاخص قیمت، در نظر گرفته می‌شوند. در نتیجه، مانند شاخص کل هم وزن، در شاخص قیمت هم وزن نیز نوسانات مثبت و منفی قیمت شرکت‌های بزرگ و کوچک به یک اندازه در محاسبات تأثیرگذار خواهد بود.
شاخص سهام آزاد شناور
بهتر است قبل از بررسی شاخص سهام آزاد شناور، به تعریف مفهوم این عبارت بپردازیم. به سهام موجود در شرکت‌های بورسی که در بازار خرید و فروش شده و در اختیار افراد حقیقی قرار می‌گیرند، سهام آزاد شناور گفته میشود. محاسبه این شاخص با تفاوت‌های اندک مانند محاسبه شاخص کل انجام میشود.
در شاخص سهام آزاد شناور برخلاف شاخص کل، تنها از سهام آزاد شناور شرکت‌ها استفاده شده و کل سهام منتشر شده در نظر گرفته نمی‌شود. در واقع، به منظور پیگیری رفتار بخشی از بازار که از قدرت نقدشوندگی بالایی برخوردار است، از شاخص سهام آزاد شناور استفاده میشود.
سایر شاخص‌های فرابورس
علاوه بر موارد ذکر شده بالا، شاخص‌های دیگر بازار فرابورس نیز مورد استفاده فعالان بازار قرار می‌گیرند. در واقع، هر کدام از شاخص‌های فرابورس، یک زیر شاخص از کل بازار سرمایه هستند. سایر شاخص‌های مورد استفاده در فرابورس عبارتند از: شاخص صنعت، شاخص مالی، شاخص قیمت به تفکیک هر صنعت و شاخص قیمت 50 شرکت. به عنوان مثال؛ تغییرات شاخص مالی نشان‌دهنده میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در گروه خدمات مالی و سرمایه‌گذاری است.
انواع شاخص های بورس
برای آشنایی بیشتر با انواع شاخص های بازار بورس، به مقاله " شاخص هم وزن چیست؟ | معرفی شاخص های بازار سرمایه به زبان ساده" مراجعه کنید.
نتیجه‌گیری
فرابورس بازار معاملاتی است که شرکت‌های نوپا، زیانده و سهامی عام می‌توانند از طریق آن و با شرایط آسان‌تر به جذب سرمایه بپردازند. شاخص های فرابورس معیارهای محاسباتی هستند که فعالان فرابورس برای بررسی وضعیت گذشته و حال بازار از آنها استفاده می‌کنند.
سوالات متداول
شاخص فرابورس چیست؟
شاخص فرابورس معیار آماری است که به معامله‌گران بازار کمک می‌کند تا از طریق اعداد، فرمول‌های ریاضی و تحلیل آنها وضعیت حال و گذشته بازار را بررسی و ارزیابی کنند.
انواع شاخص های فرابورس چیست؟
شاخص های فرابورس انواع و کاربردهای مختلفی دارند و به‌طورکلی هر کدام از آنها یک زیر شاخص از کل بازار سرمایه محسوب می‌شوند. شاخص کل و شاخص کل هم وزن مهمترین و پرکاربردترین شاخص های فرابورس هستند.
کارگزاری هوشمند رابین
کارگزاری فارابی
این مقاله به کوشش نگار پورجواد و دیگر اعضای تیم نظارت تولید شده است. تک‌تک ما امیدواریم که با تلاش خود، تاثیری هر چند کوچک در بهبود کیفیت وب فارسی داشته باشیم.
اخبار بورس و اقتصادی، آموزش و تحلیل سهام - نبض‌بورس
روز گذشته ۱۲ شهریور ماه فرابورس ایران ۳ اطلاعیه مهم را منتشر نمود که یک اطلاعیه از تغییر طبقه بندی شرکت‌های درج شده در بازار پایه فرابورس، اطلاعیه بعدی نیز از تغییر حداکثر حجم هر سفارش واحد‌های صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله (ETF) و اطلاعیه سوم نیز از تغییر دامنه نوسان ۱۴ نماد فرابورسی خبر داده بود. در این مطلب به جزییات این اخبار می‌پردازیم.
آیا باید دامنه نوسان بازار پایه هم افزایش یابد؟
از امروز دوشنبه ۷ شهریور ۱۴۰۱ دامنه نوسان برخی از نماد‌ها به ۷ درصد افزایش می‌یابد. نکته‌ای که وجود دارد در برخی از بازارها از جمله بازار پایه فرابورس دامنه نوسان تغییر چندانی نداشته است و هم اکنون شاهد دامنه نوسان‌های متفاوت در بازار سرمایه هستیم. در سومین پادکست نبض بورس از علی محمودیان کارشناس بازار سرمایه پرسیدیم که آیا باید دامنه نوسان بازار پایه هم افزایش یابد؟
آیا سهام بازار پایه ارزش خرید دارند؟ | راهکار درست مقابله با پروژه کردن سهام در بازار پایه چیست؟
این روزها در فضای مجازی دوباره شاهد این هستیم که برخی کانال ها و گروه ها مشغول تبلیغ و پروژه کردن برخی سهام بازار پایه هستند. در گفتگو با علی سامانی فرد دبیر کمیته بازار سرمایه اتاق بازرگانی ضمن بررسی جامع وضعیت بازار پایه به این پرسش پاسخ داده ایم که آیا سهام بازار پایه ای ارزش خرید و سرمایه گذاری دارند؟
سهامداران آکنتور بخوانند | آخرین وضعیت شرکت کنتورسازی
بیشتر از ۵ سال از متوقف شدن معاملات نماد کنتورسازی بازار پایه فرابورس و قوانین آن چیست؟ ایران (آکنتور) در بورس اوراق بهادار تهران می‌گذرد و پس از گذشت بیش از ۵ سال از توقف این نماد، زمزمه‌هایی مبنی بر بازگشایی نماد شنیده می‌شد، اما بورس تهران با صدور اطلاعیه از لغو پذیرش آکنتور در بورس خبر داد. جزییات این خبر را در مطلب زیر بخوانید
جزئیات درج نماد سرخابی ها در فرابورس
باشگاه پرسپولیس با نماد معاملاتی "پرسپولیس" و باشگاه استقلال با نماد معاملاتی "استقلال" در تابلوی نارنجی بازار پایه فرابورس ایران درج شدند.
تغییر طبقه‌بندی و رنگ‌بندی در بازار پایه
شرکت فرابورس ایران با صدور اطلاعیه ای، طبقه بندی و رنگ بندی شرکت های درج شده در بازار پایه فرابورس را تغییر داد.
خبری مهم درباره عرضه اولیه ها | عرضه اولیه ها به این شرط برگزار می شوند
سرپرست فرابورس ایران توضیحاتی را در خصوص «حذف حجم مبنا»، «تغییرات در مواجهه با تخلفات معامله‌گران» و «عرضه‌های اولیه» ارائه کرد.
سهامداران بازار پایه بخوانند | حجم مبنای یک چه مزیتی دارد؟
از فردا قرار است که یک تغییر بازار پایه فرابورس و قوانین آن چیست؟ مهم در بازار پایه فرابورس اتفاق بیفتد و آن این است که اگر یک سهم برای مدت ۲۰ روز به صورت مداوم در صف فروش یا خرید باشد به صورت اتوماتیک حجم مبنای آن به ۱ تغییر خواهد کرد. این تصمیم چه مزیتی دارد؟
تفاوت بازار اول و دوم بورس چیست؟
از شهریور سال ۱۳۸۱، سازمان بورس اوراق بهادار تصمیم به طبقه‌بندی شرکت‌ها در بازار سهام گرفت. بر اساس این تصمیم، شرکت‌ها بر اساس اندازه شرکت، میزان شناوری سهام و نقدشوندگی، شفافیت و اطلاع‌رسانی و تداوم سودآوری به دو دسته بازار اول و بازار دوم تقسیم‌بندی شدند.
سقوط چکارم به تابلو قرمز بازار پایه
شرکت کارتن مشهد، با توجه به صدور رای شعبه ۲۱ دادگاه تجدید نظر خراسان رضوی درباره ورشکستگی این شرکت، با نماد معاملاتی «چکارم» از تابلوی نارنجی بازار پایه به تابلوی قرمز منتقل شد.
لغو اصلاحات تابلو قرمز بازار پایه فرابورس
فرابورس از لغو اصلاحات مربوط به تابلو قرمز بازار پایه و لزوم بازبینی نسبت به طبقه بندی شرکت های بازار پایه فرابورس و قوانین آن چیست؟ درج شده در این تابلو ظرف مدت ۵ روز کاری از تاریخ ابلاغ مصوبه خبر داد.
درج سرخابی ها در بازار پایه فرابورس
معاون پذیرش فرابورس گفت: در حال حاضر استقلال و پرسپولیس در حال طی کردن مسیر ثبت این شرکت‌ها نزد سازمان بورس و اوراق بهادار هستند و بعد از آن، نماد معاملاتی آنها در بازار پایه فرابورس درج خواهد شد.
بازار پایه قرمز هفته‌ای ۶ روز تعطیل میشود
در دوران قرمزی بورس، این نماد بازار پایه ۴۱ درصد بازدهی داشت!
در حالی که تقریبا در یک ماه گذشته بیشتر نماد‌ها با اُفت قیمت مواجه شدند، یکی از نمادهای حاضر در بازار پایه توانست که ۴۱ درصد بازدهی را به ثبت برساند.
عرضه اولیه امروز چیست؟
بعد از لغو عرضه اولیه اپال در هفته های گذشته، امروز ۸ دی ۹۹ قرار است شاهد عرضه اولیه یک نماد در بازار پایه فرابورس باشیم.
شوک به بازار سرمایه؛ دامنه نوسان به 2 درصد کاهش یافت! + سند
فعالان بازار در یک سال اخیر با محدودیت دامنه نوسان بیگانه نبوده اند و در شهریور ماه سال جاری نیز مسئولین سازمان بورس تصمیم گرفتند که محدودیت دامنه نوسان را در بازار پایه ایجاد کنند یا در زمان شهادت سردار حاج قاسم سلیمانی مسئولین سازمان جهت جلوگیری از ضرر و زیان سهامداران اقدام به محدود نمودن دامنه نوسان به 2 درصد نموده بودند.
حرکت شاخص کل در سیکل صعودی قوی/ طبیعی بودن واکنش دماسنج بازار به مقاومت 530 هزار واحدی
کارشناس بازار سرمایه با اشاره به واکنش شاخص کل به مقاومت 530 هزار واحدی، به نظر می رسد این اصلاح موقتی و جزئی خواهد بود چرا که بورس در یک سوپر سیکل صعودی قرار دارد و با توجه به ریزش بازارهای جهانی پیش بینی می شد که بورس ما نیز به تبعیت از آنها این اصلاح را تجربه کند، ادامه داد: نقطه اول حمایت دلار 14500 تومان خواهد بود و انتظار می رود چنانچه از این سطوح پایین‌تر بیاید به کانال ۱۳ هزار تومان بازگردد.
ثبت زیان هفتگی این صنایع علی رغم بازدهی ماهانه / سودسازترین و زیانده ترین ها در فرابورس رقم خورد
مروری بر عملکرد صنایع مختلف در هفته نخست دی ماه حکایت از آن دارد که برخی صنایع علی رغم ثبت بازدهی ماهانه، در 5 روز معاملاتی اخیر با عقب نشینی مواجه شده و کام سهامداران خود را تلخ کردند.
هرآنچه که باید درباره بازار پایه فرابورس بدانید
در بازار سرمایه ایران، ۴ بورس بزرگ با عناوین بورس اوراق بهادار تهران، فرابورس ایران، بورس کالای ایران و بورس انرژی تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کنند. بازار پایه فرابورس یکی از بازارهای زیرمجموعه فرابورس ایران است که در این مطلب هر آنچه که یک سرمایه‌گذار در خصوص این بازار نیاز دارد که بداند توضیح داده میشود.
به گزارش گروه بازار خبرگزاری آنا، در بازار سرمایه ایران، ۴ بورس بزرگ با عناوین بورس اوراق بهادار تهران، فرابورس ایران، بورس کالای ایران و بورس انرژی تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کنند. بازار پایه فرابورس یکی از بازارهای زیرمجموعه فرابورس ایران است که در این مطلب هر آنچه که یک سرمایه‌گذار در خصوص این بازار نیاز دارد که بداند توضیح داده میشود.
برای تعریف بورس نیاز است که ابتدا به ماهیت بازار پرداخته شود . بازار مکانی است که در آن خرید و فروش انجام میشود . حال این بازار می‌تواند مکانی فیزیکی باشد یا اینکه در بستری مانند اینترنت شکل بگیرد . آنچه خریداران و فروشندگان معامله می‌کنند، دارایی‌هایشان است که می‌تواند « پول نقد » یا « اوراق بهادار » باشد . بورس نیز محلی است که در آن اوراق بهادار مختلفی در بستر اینترنت معامله می‌شوند و افراد با فعالیت و سرمایه‌گذاری منطقی در آن می‌توانند سرمایه و سود خود را افزایش دهند .
اما در کنار واژه بورس، واژه دیگری به نام فرابورس وجود دارد . شرکت‌ها به‌منظور تامین سرمایه به بورس وارد و در آن پذیرش می‌شوند و از طریق عرضه سهام در بورس سرمایه خود را تامین می‌کنند . البته در بورس قوانین و ساختارهایی وجود دارد که هر شرکتی قادر به ورود به آن نیست . فرابورس نیز مانند بورس اوراق بهادار، محلی برای داد و ستد اوراق بهادار یا سهام است اما نسبت به بورس شرایط و قوانین ساده‌تری برای پذیرش شرکت‌ها و داد و ستد سهام دارد .
پذیرش شرکت‌ها در فرابورس ایران
شرایط پذیرش شرکت‌ها در بورس اوراق بهادار تهران با فرابورس ایران متفاوت است. مواردی مانند حداقل سرمایه ثبت شده شرکت، حداقل سهام شناور، حداقل تعداد سهامداران، حداقل سابقه فعالیت شرکت در صنعت مربوطه، زیان انباشته، نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی‌ها و سودآوری، از جمله معیارهایی هستند که تعیین می‌کنند شرکت‌ها در کدام بازار پذیرش شوند. به عبارت دیگر، شرکت‌های پذیرش شده در بورس اوراق بهادار تهران، ساختار مالی مستحکم‌تری نسبت شرکت‌های پذیرش شده در فرابورس ایران دارند.
در حالت کلی، شرکت‌هایی که موفق به پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران نمی‌شوند، در صورت دارا بودن شرایط، در فرابورس ایران پذیرش خواهند شد.
ساختار فرابورس ایران
فرابورس ایران، بازارهای مختلفی دارد که شرایط پذیرش شرکت‌ها در این بازارها با یکدیگر متفاوت است. بازارهای فرابورس ایران عبارتند از:
● بازار ابزارهای نوین مالی
● بازار شرکت‌های کوچک و متوسط (SME)
بازار پایه فرابورس چیست؟
بازار پایه، از جمله بازارهای فرابورس ایران است که از سه تابلوی زرد، نارنجی و قرمز تشکیل شده است. پس از ثبت شرکت‌ها نزد سازمان بورس و اوراق بهادار، مدارک شرکت‌ها در کمیته عرضه فرابورس مورد بررسی قرار می‌گیرد و سپس در فهرست بازار پایه فرابورس درج می‌شوند. شرکت‌های این بازار به سه دسته زیر تقسیم می‌شوند :
۱. شرکت‌هایی که درخواست پذیرش ندارند و به دلیل الزام قانونی باید در بازار پایه درج شوند.
۲. شرکت‌هایی که در بازار بورس ثبت شده‌اند، اما شرایط پذیرش ندارند.
۳. شرکت‌هایی که به دلیل از دست دادن شرایط بازارهای بورس یا فرابورس، لغو پذیرش می‌شوند.
ساختار بازار پایه فرابورس
همانطور که پیش‌تر گفته شد، بازار پایه فرابورس خود به سه قسمت تابلو پایه زرد، تابلو پایه نارنجی و تابلو پایه قرمز تقسیم میشود. در کنار نام هر نماد معاملاتی در تابلوهای رنگی بازار پایه، عناوینی همچون «لغو پذیرش شده»، «قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور»، «انحلال»، «ورشکستگی»، «عدم اظهار نظر» و «اظهار نظر مردود» درج میشود.
ریسک بیشتر بازار پایه فرابورس نسبت به سایر بازارها
معامله سهام و حق تقدم سهام شرکت‌های حاضر در بازار پایه فرابورس ایران همواره با ریسک خاص مربوط به خود بازار پایه فرابورس و قوانین آن چیست؟ همراه است. به همین دلیل تمامی فعالین بازار سرمایه که قصد معامله در بازار پایه فرابورس ایران را دارند، باید ضمن مطالعه دقیق «بیانیه پذیرش ریسک معاملات در بازار پایه» که در سامانه‌های آنلاین معاملاتی کارگزاری‌ها نمایش داده میشود، آن را بپذیرند تا امکان معامله در این بازار را داشته باشند.
به این نکته توجه داشته باشید که معامله در هر بازاری با ریسک همراه است اما با مدیریت ریسک در بورس میتوان ریسک معاملات را به درستی کنترل کرد.
تفاوت معاملات تابلوهای مختلف بازار پایه فرابورس
عمده‌ترین تفاوت معاملات نمادهای تابلوهای مختلف بازار پایه فرابورس ایران، دامنه نوسان آنها است. در حال حاضر، دامنه نوسان نمادهای تابلوی پایه زرد، ۳ درصد، تابلو پایه نارنجی، ۲ درصد و تابلو پایه قرمز، ۱ درصد است.
لازم به ذکر است که در صورت وجود صف خرید و فروش به مدت سه روز متوالی، دامنه نوسان برای تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز به ترتیب به پنج، چهار و دو درصد افزایش خواهد یافت.
شما می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر درباره بورس و روش‌های تحلیل آن، به سامانه آموزشی کارگزاری مفید به نشانی learning.emofid.com مراجعه کنید. در این وبسایت بیش از ۱۰۰۰ مطلب در سه سطح «مبتدی»، «نیمه حرفه‌ای» و «حرفه‌ای» به همراه دوره‌های مختلف آموزشی ارائه شده است. به علاوه روزانه چندین کلاس با هدف آموزش بورس از صفر به صورت رایگان و غیر حضوری برگزار میشود.
تفاوت اصلی بورس و فرابورس و بازار پایه چیست؟
بازار بورس و فرابورس به عنوان دو بازار اصلی در کشور، دارای تفاوت هایی هستند. از مهمترین تفاوت بورس و فرابورس باید به شرایط عضویت شرکت ها در این دو بازار اشاره کنیم. شرکت هایی که شرایط عضویت در بازار بورس را ندارند، معمولا در بازار فرابورس فعالیت خود را آغاز می کنند.
اگر حتی به میزان محدودی با بازار بورس آشنا باشید، بسیار نام بازار پایه و فرابورس به گوشتان خورده است. بازارهایی که می توانیم مکمل بازار بورس بدانیم، اما با تفاوت عملکرد خاص. پیش از آنکه تفاوت بورس و فرابورس را مورد بررسی قرار دهیم، اجازه دهید ابتدا با این بازارها به صورت مجزا آشنا شویم. بازارهایی که از جمله بهترین بازارهای سرمایه گذاری و کسب درآمد در دنیا به شمار می روند.
در سالهای اخیر شاهد این مسئله بوده ایم که سرمایه گذاری در بازار بورس، فرابورس و بازارهای مالی دیگر، بهترین شرایط را برای رونق بخشیدن به اقتصاد مهیا کرده است. البته سرمایه گذاری در هر یک از این بازارها، شرایط خاصی دارد که شاید بیشتر سرمایه گذارانی که وارد بازارهای مالی می شوند، در مورد آنها اطلاعاتی نداشته باشند.
اگر ابتدای راه هستید پیشنهاد میشود مقاله آموزش بورس از مقدماتی تا فوق حرفه ای را مطالعه بفرمایید.
تفاوت بورس و فرابورس از ابعاد مختلفی قابل مشاهده است که از جمله مهمترین این تفاوت ها، باید به این نکته اشاره کنیم، که شرکت هایی که شرایط پذیرش در بازار بورس را ندارند، در بازار فرابورس معاملات خود را انجام می دهند. البته نحوه معامله در این دو بازار چندان تفاوتی ندارد، تنها مسئله ای که منجر به بروز تفاوت بین بازارهای بورس و فرابورس شده است، حضور شرکت ها با شرایط خاص است.
تفاوت بازار بورس و فرابورس در چیست؟
بازار بورس را در دنیا می توانیم بازاری به شمار آوریم، که در آنجا اقدام به قیمت گذاری سهام، خرید و فروش کالا و اوراق بهادار می کنند. به طور کلی باید بورس را بازار معامله کالا و اوراق بهادار به شمار آوریم. تمام افرادی که توانایی و علاقه سرمایه گذاری در این بازار را دارند، می توانند به راحتی یا با روش مستقیم و یا با روش غیر مستقیم وارد بازار بورس شوند.
در روش غیر مستقیم معمولا سرمایه گذارانی که اطلاعاتی در مورد بازارهای مالی و تفاوت بورس و فرابورس ندارند، سرمایه خود را به صندوق های سرمایه گذاری یا شرکت های سبدگردانی می سپارند، تا سبدگردان ها با دانش و تجربه معامله بالایی که در بازارهای بورس و فرابورس دارند، برای اصل سرمایه این افراد سودآوری کنند.
با استفاده از این دو روش سرمایه گذاری در بورس می توان سود خوبی به دست آورده و سرمایه گذاری موفقی داشت. البته افرادی که اطلاعات بالایی در مورد بازار بورس دارند، معمولا روش مستقیم را برای سرمایه گذاری در این بازار انتخاب می کنند. اما این دسته از افراد نیز ممکن است درگیر ریسک زیادی در بازار شده و اصل سرمایه خود را به طور کامل از دست دهند. با این وجود بسته به میزان مهارت و اطلاعاتی که از بازار بورس دارند، فعالیت خود را در این بازار آغاز می کنند.
بازار فرابورس چه بازاری است؟
همانطور که اشاره کردیم تفاوت بورس و فرابورس را میتوان در برخی موارد مهم بازار پایه فرابورس و قوانین آن چیست؟ خلاصه کرد.افراد زیادی هستند که ممکن است بازار بورس و فرابورس را با یک عملکرد بشناسند. اما باید بگوییم شرکت هایی که در فرابورس فعالیت می کنند و سهام خود را عرضه می نمایند، معمولا شرکت هایی هستند که شرایط لازم را برای ورود به بازار بورس ندارند.
از این رو در فرابورس معامله انجام داده و در این بازار به فعالیت می پردازند. داد و ستد در بازار فرابورس به روش مستقیم انجام می شود، بدون آنکه سازمان خاصی بر روی این معاملات نظارت داشته باشد. در حالتی که تمام معاملات در بازار بورس زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار بوده و نظارت می شود.
شرکت هایی که در بازار فرابورس فعالیت دارند از جمله شرکت هایی به شمار می روند که در دو زمینه بورس کالا و بورس اوراق فعالیت دارند. این شرکت ها دارای مجوز شورای عالی بورس بوده و تنها توسط سازمان بورس و اوراق بهادار برای انجام معامله حمایت می شوند. تفاوت بورس و فرابورس بازار پایه فرابورس و قوانین آن چیست؟ در شرایط و الزامات ورود به این بازار منجر شده است تا سرمایه گذاران بسیاری تمایل داشته باشند در فرابورس به فعالیت بپردازند.
اما باید بگوییم همین تفاوت منجر شده است تا خطر سرمایه گذاری در این بازار نسبت به بازار بورس بیشتر باشد. البته باید به بازارهای متنوعی که در فرابورس وجود دارند نیز به عنوان یکی دیگر از دلایل محبوبیت سرمایه گذاری در این بازار اشاره کنیم.
بازار پایه چه بازاری است؟
آنگونه که بیان نمودیم، هر شرکتی بسته به شرایطی که دارد یا می تواند در بازار بورس فعالیت داشته باشد یا در فرابورس. در صورتی که شرکتی شرایط لازم برای عضویت در بازار بورس و فرابورس اولیو دوم را نداشته باشد، در این صورت می تواند به عضویت بازار پایه درآید. این بازار را می توانیم پایین ترین سطح در بازار فرابورس به شمار آوریم، که عضویت شرکت ها در آن بسیار ساده است.
مهمترین تفاوت بورس و فرابورس و بازار پایه
به طور کلی می توانیم ۸ تفاوت مهم برای بازار پایه فرابورس و قوانین آن چیست؟ بازار بورس و فرابورس بیان کنیم. این تفاوت ها عبارتند از:
بازار پایه چیست؟
بازار پایه از جمله بازارهای فرابورس است که مطابق با ماده ۴ “دستورالعمل پذیرش، به منظور عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار در فرابورس ایران” راه اندازی گردیده است.
این بازار در پایین ترین سطح سازمان فرابورس قرار دارد، و شرایط ساده تری نسبت به عضویت در بورس و بازارهای اول و دوم فرابورس دارد. به جهت عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار در فرابورس ایران راه اندازی گردیده است. بازار پایه تقریباً یک سوم ارزش فرابورس به خود اختصاص می دهد.
چه شرکت‌هایی وارد بازار پایه می‌شوند؟!
- شرکت‌هایی که درخواستی مبنی بر پذیرش ندارند. افرادی که تا کنون اقدام به انتشار اوراق بهادار کرده‌اند، موظف به ثبت آن نزد سازمان بورس و اوراق بهادار هستند.
- دسته دوم: نزد سازمان بورس ثبت شده‌اند، اما شرایط پذیرش در بازار بورس یا بازار اول و دوم فرابورس را ندارند.
- دسته سوم شرکت‌هایی که سابقا در بازار بورس و یا بازار اول و دوم فرابورس پذیرفته شده‌اند، اما پس از مدتی این شرایط را از دست داده‌اند.
فلسفه تشکیل بازار پایه
فلسفه تشکیل، می‌گوید هر شرکت سهامی عام باید سازوکار معاملاتی داشته باشند و باید پذیرش شوند. اگر شرکت پذیرش شود که به بازار اصلی می‌رود، اما اگر پذیرش نشد، باید امکان انجام معاملات برای شرکت سهامی عام فراهم شود که در نتیجه باید در بازار پایه باشند. شرکت‌هایی که از بورس و فرابورس شرایط پذیرش را از دست می‌دهند، باید نماد آنها در بازار پایه فرابورس بیاید و در آنجا معامله صورت گیرد.
قوانین جدید بازار پایه فرابورس
چندی پیش طی اطلاع‌رسانی سازمان بورس اوراق بهادار قرار شد اصلاحاتی برای کنترل نوسانات بازار پایه فرابورس در جهت منافع سهامداران در نظر گرفته شود. بر این اساس قرار شد که سهام بازار پایه در ۳ تابلو پایه زرد، پایه نارنجی و پایه قرمز تقسیم‌بندی شوند. این بازار که پیش از این شامل بیش از ۱۰۰ سهم در بازارهای پایه الف، ب و ج بود، بر اساس تقسیم‌بندی جدید قرار شد بیشتر تحت کنترل قرار گیرد.
سه دسته شرکت در بازارهای پایه فرابورس حاضر هستند:
- شرکت‌هایی که درخواست پذیرش ندارند و به دلیل الزام قانونی باید در بازار پایه درج شوند.
- شرکت‌هایی که در بازار بورس ثبت شده‌اند، اما شرایط پذیرش ندارند.
- شرکت‌هایی که به دلیل از دست دادن شرایط بازارهای بورس یا فرابورس، لغو پذیرش می‌شوند.
مقررات ارائه اطلاعات در بازار پایه، به مراتب آسان‌تر از بازار اول و دوم است و طبعاً ریسک بیشتر ی نیز در این بازار وجود دارد.
روش های معامله گری در بازار پایه
حراج پیوسته
همانطور که از نام پیوسته مشخص است منظور از حراج پیوسته معامله به صورت مستمر و البته به صورت فراگیر در جلسه معاملاتی است این روش در بازار های اول و دوم فرابورس نیز استفاده می گردد.
روش حراج تک قیمتی
در این روش که با ۴ اولویت انجام میشود، ابتدا به مدت مثلا ۲۰ دقیقه سفارش‌های خرید و فروش وارد سامانه شده و سپس معاملات سهام با یک حراج قیمتی انجام میشود.
معامله در این بازار شما رو متحمل ریسک به سزایی می کند دلیل آن وجود شرکت هایی هستند که از لحاظ عملکردی، عملکرد مطلوبی نداشته و عموما زیان ده می باشند.
معایب و مزایا بازار پایه
مزایای راه اندازی بازار پایه محدود کردن فعالیت‌های سفته‌بازان، حذف هیجانات موجود و رشد تدریجی و منطقی سهام می باشد.
معایب این بازار، احتمال تبانی بازیگران سهام برای اعمال صف خرید یا صف فروش هر سهم می باشد.
آیا شرکتی که دارای سهام بی‌نام است، امکان درج در بازار پایه را دارد؟
در صورتی که سهام شرکت بی‌نام باشد باید پیش از آغاز معاملات، سهام به بانام تبدیل شده و در سامانه معاملات ثبت شود.
آیا شرکتی که دارای سهام ممتاز است، امکان درج در بازار پایه را دارد؟
در صورت وجود سهام ممتاز، باید براساس رویه اجرایی مصوب هیات‌مدیره فرابورس
امکان نقل و انتقال آنها در سامانه معاملاتی وجود داشته باشد.
آیا شرکت‌های تعاونی می‌توانند در بازار پایه درج شوند؟
در صورت ثبت شرکت‌های تعاونی سهامی عام نزد سازمان بورس، این شرکت‌ها می‌توانند تقاضای درج خود را به فرابورس ارائه دهند.
چه اطلاعاتی باید توسط شرکت‌های درج شده در بازار پایه افشا شود؟
موارد افشا طبق دستورالعمل اجرایی افشاء اطلاعات شرکت‌های ثبت شده نزد سازمان جهت ناشران غیربورسی است که در سایت فرابورس ایران (ifb.ir) در قسمت قوانین و مقررات و بخش دستورالعمل‌ها قابل مشاهده است.
کدام سهام به بازار پایه زرد و نارنجی و قرمز منتقل می شود؟
نوع شرکت‌ها و اوراق بهاداری که در هر یک از این بازارها معامله می‌شوند، متفاوت است شرکت‌های مختلف بر اساس شرایطی که داشته باشند بازار پایه فرابورس و قوانین آن چیست؟ می توانند در یکی از این بازارها ثبت شوند.
براساس دستور العمل سازمان بورس هر نماد با توجه به ویژگی های زیر در یکی از سه تابلو قرار می گیرد:
سهامی که دارای شرایط زیر باشند به تابلوی “پایه زرد” منتقل می شوند
- شرکت برای حضور نماد خود در تابلو زرد بازارپایه باید حداقل یک صورت مالی حسابرسی شده ارائه داده باشد.
- مجموع زمان تاخیر در ارائه اطلاعات شرکت بر اساس دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات سازمان، بیش از دو مرتبه یک روزه نباشد.
- مجموعه دفعات عدم ارائه صورت‌های مالی شرکت ثبت‌شده بر اساس دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات بیش از دو مرتبه نباشد.
سهامی که دارای شرایط زیر باشند به تابلوی پایه ی “نارنجی” منتقل می شوند
- ناشرانی که در دوره مورد رسیدگی حائز شرایط تابلوی پایه زرد یا تابلوی قرمز نباشند.
- اظهار نظر حسابرس مستقل و بازرس قانونی نسبت به هر یک از صورت های مالی شرکت اصلی مردود باشد.
سهامی که دارای شرایط زیر بازار پایه فرابورس و قوانین آن چیست؟ باشند به تابلوی” قرمز” منتقل می شوند
- رای بدوی یا قطعی مراجع قضایی مبنی بر ورشکستگی ناشر صادر شده باشد.
- مجمع عمومی فوق العاده یا مراجع قضایی رای به احلال ناشر داده باشند.
- حداقل سه سال مالی متوالی شرکت، صورت‌های مالی حسابرسی شده به سازمان ارائه نکرده باشد.
حداکثر نوسان در این بازار چگونه است؟
طی تغییرات جدید در قوانین انجام معاملات و دامنه نوسان ها به شرح زیر تغییر پیدا کرده است:
تابلو زرد: در طول هفته دامنه نوسان انجام معاملات۳٪ است.
تابلو نارنجی: در طول هفته دامنه نوسان انجام معاملات۲٪ است.
تابلو قرمز: در طول هفته دامنه نوسان انجام معاملات ۱٪است.
نکات نوسانات بازار پایه
- در صورت وجود صف خرید و فروش در سه روز متوالی در یک جهت، در جلسه معاملاتی بعد دامنه نوسان در هر یک از تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز به ترتیب ۵، ۴ و ۲ درصد خواهد شد.
- از این پس امکان محاسبه سهام به عنوان ارزش تضمین (برای دریافت اعتبار معاملاتی) وجود دارد.
- بر این اساس صندوق های سرمایه گذاری مختلط قابل معامله در بورس و صندوق‌های سرمایه گذاری در سهام می‌توانند تا حداکثر ۱۰% از دارایی های تحت مدیریت خود را در این بازار سرمایه گذاری کنند.
مبنای نوسان اعلام‌شده قیمت پایانی روز دوشنبه هر هفته است؛
در طول هفته دامنه نوسان برای تابلوها یکسان است. در این صورت:
- سهم الف در بازار “پایه زرد”، می‌تواند نهایتاً ۱۵% نوسان در هفته داشته باشد.
- سهم الف در بازار “پایه نارنجی”، می‌تواند نهایتاً ۱۰% نوسان در هفته داشته باشد.
- سهم الف در بازار “پایه قرمز”، می‌تواند نهایتاً ۵% نوسان در هفته داشته باشد.
چه سهامی به بازار پایه زرد، نارنجی، قرمز منتقل خواهند شد؟
طبق اطلاعیه سازمان بورس در این طرح ۱۲۵ شرکت به بازار پایه زرد منتقل خواهند شد و روزانه تا ۳% بازه نوسان خواهند داشت. به همین ترتیب در بازار پایه نارنجی ۴۲ شرکت و در قرمز ۱۴ شرکت معامله خواهند شد.
دیدگاه شما