ابزارهای پیش بینی ارزش اوراق
روش‌هایی که سبدگردان برای تجزیه و تحلیل و ارزشیابی اوراق بهادار و ناشرین اوراق بهادار یا پیش بینی روند قیمت یا عرضه و تقاضای اوراق بهادار و تصمیم‌گیری در مورد خرید، فروش یا نگهداری اوراق بهادار به‌نام مشتریان، مورد استفاده قرار میدهد تا حدی که منجر به افشای اسرار تجاری وی نگردد،به شرح زیر می باشد:
- تجزیه و تحلیل بنیادی اوراق بهادار با استفاده از معیارهای اقتصادی، مالی، حسابداری و بازاری
- تجزیه و تحلیل تکنیکال اوراق بهادار با استفاده از الگوریتمها و متدهای کمی
بکارگیری نرم افزارهای مالی مناسب و ترکیب آنها با روشهای مزبور، پایه محکم و ابزار مناسبی را برای حضور پرقدرت در بازار سرمایه فراهم خواهد کرد. مبنای تحلیل در این شرکت روش تحلیل بنیادی بوده و تمام عملیات سبدگردانی بر اساس گزارشات تحلیل بنیادی به صورت میگیرد. از تحلیل تکنیکال نیز به عنوان روش ضمنی تحلیل روند قیمتها و شاخصها، با هدف بدست آوردن فضا و هیجان بازار در هر یک از سهامها و صنایع استفاده خواهدشد. روشهای ارزشگذاری و تحلیل اوراق بهادار قابل بکارگیری عبارتند مدلهای مبتنی بر تنزیل جریانات نقدی(DDM)، مدلهای مبتنی بر جریان نقدی آزاد (FCF)، توجه به ارزش جایگزینی و استفاده از روشهای P/E بر اساس EPS کارشناسی می باشد.
تجربه سرمایه گذاری حرفه ای در بازار آتی و آپشن بورس کالا/ ۸۷درصد معامله گران آتی، آنلاین شده اند
بررسی رابطه بین ریسک و بازده مورد انتظار برای سرمایه گذارانی که مایل هستند در دارایی های مالی سرمایه گذاری کنند، نشان می دهد که افراد براساس میزان ریسک پذیری خود به ترتیب به خرید اوراق مشارکت یا اجاره، سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری، خرید مستقیم سهام شرکت ها و در انتها به خرید و فروش قراردادهای آتی و آپشن روی می آورند که البته گزینه آخر، جای حرفه ای هاست.
به گزارش اختصاصی «کالاخبر»، سرمایه گذاری در علم اقتصاد به معنای تبدیل وجوه مالی به یک یا چند نوع دارایی است که برای مدتی در زمان آتی نگهداری خواهد شد. سرمایه گذاری از دیدگاه کلی نیز به معنای صرف نظر کردن از عایدات زمان حال به امید دریافت عایدات بیشتر در زمان آینده است. نکته حائز اهمیت در رابطه با این بحث آن است که سرمایه گذاری ابزارهای پیش بینی ارزش اوراق مستلزم مدیریت ثروت سرمایه گذاران است که این ثروت، درآمد فعلی و ارزش فعلی درآمدهای آتی سرمایه گذار را شامل می شود و یکی از انواع سرمایه گذاری ها، سرمایه گذاری روی دارایی های مالی است که در این حیطه، سرمایه گذار اختیار دارد که هر نوع ریسک و بازده ای را انتخاب کند.
بررسی رابطه بین ریسک و بازده مورد انتظار برای همه سرمایه گذارانی که مایل هستند در دارایی های مالی سرمایه گذاری کنند، نشان می دهد که اوراق بهادار قابل تبدیل، گواهی خرید، اوراق اختیار معامله، قراردادها و پیمان های آتی بیش از سایر ابزارهای سرمایه گذاری در بازار مالی دارای ریسک و بازده مورد انتظار هستند. برخی از این ابزارها بیشتر در حوزه معاملات بورس های کالایی کاربرد دارد و «سرمایه گذاری حرفه ای تری» را نسبت به سایر سرمایه گذاری ها در بازار مالی از جمله اوراق خزانه، اوراق قرضه شرکتی و سهام عادی می طلبد.
در این میان افرادی که به هیچ عنوان تمایلی به پذیرش ریسک ندارند، می توانند در بورس، اوراق مشارکت و یا اوراق اجاره خریداری کنند، چون این اوراق، سود تضمین شده دارد.
همچنین، افرادی که میزان ریسک پذیری آنها اندکی بیشتر است، احتمالا سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری را به خرید اوراق مشارکت و اوراق اجاره ترجیح می دهند. چون قابلیت کسب بازدهی بیشتر از بازدهی این نوع اوراق برای آن ها وجود خواهد داشت.
سرمایه گذارانی هم که از دو گروه قبلی ریسک پذیرترند، ترجیح می دهند خودشان مستقیما سهام شرکت ها را خریداری کنند، چون احتمال می دهند در ازای پذیرش این ریسک، می توانند سود بیشتری به دست بیاورند و در نهایت، افرادی که اقدام به خرید و فروش قراردادهای آتی می کنند، باید حرفه ای و متخصص باشند؛ زیرا قراردادهای آتی، جزو اوراق بهادار پرریسک محسوب می شود و علم به قواعد این بازار برای بازیگران آن امری ضروری است.
آتی، تجربه یک سرمایه گذاری حرفه ای
شاید از نخستین روزهایی که بشر تغییرات رابطه ارزشی با برابری کالاها در قبال یک دیگر را مشاهده کرد، متوجه تاثیرات ناشی از ریسک بازار بر ارزش دارایی های خود شده بود. اصطلاح ابزار مشتقه بازارهای ارزی و پولی از اواخر دهه ۸۰ میلادی مورد استفاده قرار گرفت.
ابزارهای مشتقه از بازارهای پایه ای شامل کالا، انرژی، ارز، پول و سرمایه مشتق شده اند که در زمان معاملات اصل دارایی جابه جا نشده و عملکرد قیمت آن ناشی از تغییرات قیمت یا قیمت انتظاری کالای مربوطه در بازار پایه است و مقابله با ریسک در بازار سرمایه، از طریق به کارگیری ابزارهای مشتقه انجام می شود. اطلاق مشتق به این ابزارها نیز به آن دلیل است که ارزش این ابزارها براساس ارزش اوراق یا دارایی های دیگر تعیین می شود و در واقع مشتق از دارایی های دیگر است. معامله گران این ابزارها، برآنند که با پذیرش هزینه ای اندک، از ریسک زیاد نوسان قیمت اجتناب کرده و آن را به سایر سرمایه گذاران منتقل کنند.
در بازارهای مالی دنیا نیز بیشتر سرمایه گذاران خرد از ابزار مشتقه مرتبط با سهام یا شاخص استفاده می کنند تا بتوانند بازده معقولی کسب کنند؛ در حالی که سرمایه گذاران حقوقی، بزرگ و حرفه ای از ابزارهای مشتقه برای مدیریت ریسک دارایی خود استفاده وسیع تری دارند و در بازارهای رسمی از ابزارهای مشتقه با درآمد ثابت، مشتقه مرتبط با سهام و مشتقه کالا بهره گرفته و در بازارهای خارج از بورس از ابزارهای مشتقه ارزی و ابزارهای مشتقه اعتباری استفاده می کنند.
بورس کالای ایران نیز چند سالی است با گام نهادن در حوزه سرمایه گذاری حرفه ای به سمت توسعه استفاده از اوراق مشتقه مالی به ویژه در حوزه قراردادهای آتی و اختیار معامله روی کالاهایی مانند سکه، زعفران، زیره سبز و پسته حرکت کرده است و طی این سال ها توسعه و استقبال از این ابزارها به قدری فراوان بوده است که ارزش معاملات آن ها به شدت افزایش یافته است که این امر می تواند حاکی از حضور بورس بازان و سرمایه گذاران حرفه ای در بازار سرمایه باشد. حتی شاید بتوان ادعا کرد حرفه ای ترین معاملات در میان ابزارهای مالی فعال در بورس ها مربوط به قراردادهای آتی است. در این بازار حرفه ای، سه گروه بازیگر اصلی حضور دارند؛ پوشش دهندگان ریسک، آربیتراژگران و سفته بازان.
پوشش دهندگان ریسک
به گزارش «کالاخبر»، این معامله گران با استفاده از ابزارهای مشتقه به دنبال کاهش ریسکی هستند که از حرکت بالقوه آتی در یک متغیر ناشی می شود و در حقیقت قراردادهای آتی نیز برای این نوع معامله گران ابداع شد تا تولیدکنندگان و مصرف کنندگان بتوانند در حالت بدون ریسک اقدام به فعالیت نمایند. به طور مثال پالایشگری که نگران افزایش قیمت نفت خام است می تواند نفت خام با مشخصات مورد نظر را از بازار سلف به سررسید مشخص خریداری کند و اگر نگران کاهش قیمت محصولات خود است می تواند در بازار آتی در موضع فروش محصولات خود قرار گیرد.
سفته بازان
این معامله گران به دنبال کسب سود از نوسانات بازار هستند که این خود مستلزم پذیرفتن ریسک بالا و انجام معاملات مکرر است. این معامله گران از زمان استاندارد شدن پیمان های آتی و شکل گیری قراردادهای آتی به وجود آمدند؛ زیرا قراردادهای آتی کاملا استاندارد و واضح هستند که همین امر قابلیت معامله چند باره را نیز ایجاد می کند.
برای مثال سفته بازان در معاملات آتی طلا از نوسانات روزانه قیمت و به تبع آن قراردادهای آتی طلا در بازار معاملات آتی سود می برند. در صورت پیش بینی از افزایش قیمت طلا، اقدام به خرید قرارداد آتی و فروش آن در قیمت های بالاتر می کنند. اگر پیش بینی سفته بازان کاهش قیمت طلا در بازار باشد، می توانند در موقعیت تعهدی فروش قرار گیرند و با کاهش قیمت ها و خرید یک قرارداد آتی از بازار معاملات آتی خارج شوند. در واقع سفته بازان با پذیرش ریسک از نوسان قیمت ها استفاده می کنند و به دنبال سود هستند.
آربیتراژگران
آربیتراژ یعنی معامله همزمان در دو یا چند بازار برای بهره برداری از عدم توازن قیمت ها بین بازارهای مختلف. آربیتراژگران نیز کسانی هستند که با انجام همزمان معاملات در دو یا چند بازار به دنبال کسب سودهای بدون ریسک هستند. به طور مثال، فروش قرارداد آتی در بورس کالای ایران که به مفهوم تعهد به تحویل دارایی پایه در سررسید است و خرید همزمان این دارایی در بازار نقد در صورتی که اختلاف قیمت قابل توجه باشد، نمونه ای از آربیتراژ در بازار قراردادهای آتی است.
یکی از مهمترین ویژگی های معاملات قراردادهای آتی امکان استفاده از اهرم مالی است؛ به همین دلیل معاملات قراردادهای آتی در برگیرنده ریسک بالایی بوده و به معامله گران فرصت به دست آوردن سود زیادی را می دهد؛ به طوری که معامله گر با یک سپرده اولیه اندک می تواند معادل کل ارزش دارایی تعهد شده، کسب سود یا زیان کند و دقیقا به دلیل همین ماهیت اهرمی و ریسکی بازارهای آتی است که توصیه می شود افراد حرفه ای با سطح آشنایی و آگاهی بالا وارد این معاملات شوند.
مدیریت حرفه ای سرمایه گذاری طلایی
یکی دیگر از جنبه های سرمایه گذاری حرفه ای در بورس کالای ایران امکان مدیریت حرفه ای نقدینگی سرمایه گذاران خرد و غیرحرفه ای از طریق صندوق های سرمایه گذاری مبتنی ابزارهای پیش بینی ارزش اوراق بر طلاست. صندوق هایی که به واسطه حضور جمعی از مدیران و تحلیلگران حرفه ای و متخصص و مدیریت آنها بر سرمایه مردم، امکان سرمایه گذاری غیرمستقیم برای افرادی که آشنایی و اطلاعات کافی برای سرمایه گذاری مستقیم ندارند را فراهم می کند.
مدیریت حرفه ای در صندوق های سرمایه گذاری مبتنی بر کالا در حالی امکان پذیر است که براساس طرحی که بورس کالای ایران در دست اقدام دارد، مقرر شده امکان عرضه و انتشار اوراق آتی مبتنی بر واحدهای صندوق های سرمایه گذاری کالایی نیز در آینده فراهم شود. طرحی که در صورت اجرای آن، بازار صندوق های سرمایه گذاری کالایی به نوعی دوطرفه شده و جذابیت آن برای سرمایه گذاران حرفه ای افزایش می یابد و شرایط سرمایه گذاری غیرمستقیم در بازار کالاها را فراهم می کند. ضمن اینکه اجرای این طرح موجب می شود نقدینگی به سمت دارایی های مالی هدایت شود و این امکان را به سرمایه گذاران در واحدهای صندوق های کالایی می دهد تا از طریق خرید اوراق آتی این واحدها، ریسک خود را کاهش دهند.
بازار حرفه ای با معاملات آنلاین
یکی از مهمترین نکات در سرمایه گذاری حرفه ای سهولت و سرعت در انجام معاملات است که فراهم شدن امکان انجام معاملات به صورت برخط (آنلاین تریدینگ) موجب توسعه این معاملات شده و دسترسی معامله گران به سامانه های معاملاتی به صورت برخط و بدون نیاز به مراجعه به کارگزار طی سال های اخیر در موفقیت و افزایش تعداد معامله گران بسیار تاثیرگذار بوده است.
در این زمینه می توان ادعا کرد که «آنلاین تریدینگ» فرآیند و تحولی بسیار ارزشمند در تاریخ بورس ها است که به افزایش حجم و تسریع و سهولت در انجام معاملات منجر شده است. امکانی که در بورس کالای ایران نیز در بخش های مختلف به خصوص معاملات آتی و اختیار ابزارهای پیش بینی ارزش اوراق معامله مورد استفاده سرمایه گذاران و بورس بازان حرفه ای قرار گرفته و براساس آمارهای موجود در هفت ماهه نخست سال ۱۳۹۸ بیش از ۸۷.۴۷ درصد از حجم معاملات قراردادهای آتی به صورت آنلاین و مابقی از طریق کارگزاران انجام شده است.
بطوریکه در این بخش انعقاد بیش از ۱۴ میلیون و ۴۶ هزار قرارداد آتی از کل حدود ۱۶ میلیون و ۱۱۰ هزار قرارداد منعقده در بازار، به صورت آنلاین ثبت شده است.
از نظر ارزش معاملات نیز، انعقاد قراردادهای آتی که طی این مدت به صورت آنلاین انجام شده ارزشی بیش از ۱۱۶ هزار و ۷۳۴ میلیارد و ۲۳۲ میلیون ریال از کل ارزش ۱۳۳ هزار و ۴۵۶ میلیارد و ۹۰ میلیون ریالی معاملات بازار آتی را رقم زده است.
در بازار قراردادهای اختیار معامله نیز این نسبت به صورت ۹۱.۶۷ درصد در قالب معاملات آنلاین و مابقی از طریق کارگزاری های دارای مجوز فعالیت در بورس کالای ایران بوده است. به طوریکه از تعداد ۹۳ هزار و ۶۸ قرارداد اختیار معامله منعقد شده در سال گذشته انعقاد ۸۵ هزار و ۳۱۹ قرارداد به صورت آنلاین و مابقی از طریق کارگزاری ها بوده است.
به این ترتیب، با توجه به وجود این ابزارهای معاملاتی در کنار توسعه امکانات و زیرساخت های فنی و سامانه های معاملات آنلاین در بورس کالای ایران، معامله گران می توانند در فضایی شفاف، هیجان سرمایه گذاری حرفه ای را در معاملات بازار مشتقه و صندوق های کالایی تجربه کنند.
نقد شونده‌ترین اوراق
اسناد خزانه اسلامی ابزاری بسیار جذاب برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی است چون تنها اوراق بازار بدهی است که از ضمانت دولتی برخوردار است. نکته جالب توجه اینکه ارزش بازار فرابورس تا پیش از ورود اسناد خزانه ۹۵۰ هزار میلیارد ریال بود و پس از ورود این اسناد شش درصد افزایش یافت.
«بازار بدهی و استفاده از ساز و کارهای این بازار معمولاً به‌عنوان عاملی برای تقویت سیاست‌های پولی و مالی مطرح بوده و کارکردهای زیادی برای دولت و همچنین نظام اقتصادی کشور دارد. از مهمترین کارکردهای این بازار استفاده از ظرفیت بازار سرمایه برای کمک به دولت در پیشبرد پروژههای عمرانی و رفع مشکل نقدینگی است. این بازار با کمک ابزارها و اوراق بهادار کمک میکند تا بدهیهای دولت مشخص و شفاف شود و بتواند ابزارهای پیش بینی ارزش اوراق در یک ساز و کار مشخص برای پرداخت آنها اقدام لازم صورت گیرد.» این جملاتی است که امیر هامونی مدیرعامل شرکت فرابورس ایران به عنوان متولی بازار بدهی کشور بر آن تاکید دارد. او طی این گفت‌وگو درباره ارزش بازار بدهی که این روزها در کانون توجه دولت برای پرداخت بدهی‌هایش قرار گرفته، می‌گوید: گزارش‌های آماری نشان میدهد در پایان سال گذشته، 46 درصد از ارزش بازار فرابورس مربوط به بازار بدهی بوده و معاملات این بازار بالغ بر 21 هزار میلیارد تومان شده است. هامونی با رد انتقادات کارشناسانی که در شرایط فعلی معتقدند بازار فرابورس ایران کشش لازم برای عرضه بیش از 30 هزار میلیارد تومان اوراق بدهی دولتی را ندارد، تاکید دارد که مشتریان بازار بدهی با بازار سهام متفاوتند و اثری از آن نمی‌پذیرند؛ چون به طور کلی ساز و کار بازار بدهی با سهام متفاوت است. نکته دوم هم آنکه اغلب مشتریان بازار بدهی از طریق صندوقهای سرمایه‌گذاری اقدام میکنند و مستقیماً وارد بازار نمی‌شوند و ظرفیت به وجود آمده در صندوقهای سرمایه‌گذاری به خوبی می‌تواند کشش بازار را افزایش دهد. در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید.
به طور کلی بازار بدهی چه کارکردهایی در اقتصاد کشور دارد و چرا بر توسعه آن در اقتصاد تاکید شده است؟
بر اساس سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی به خصوص در سالی که از سوی مقام معظم رهبری بر اقدام و عمل در این حوزه تاکید بسیار شده و همچنین مطابق با قانون رفع موانع تولید و ارتقای نظام مالی کشور، باید توجه ویژه‌ای به مدیریت شفاف و دقیق حوزه‌های گوناگون اقتصادی برای دستیابی به رشد و توسعه پایدار در کشور صورت گیرد.
یکی از مهمترین ارکان نظام مالی در کشور ما که سیاست‌ها و برنامه‌های آن نقش پررنگ و مستقیمی در روند رشد و توسعه بخش‌های گوناگون اقتصادی دارد دولت است که باید به عنوان کارفرما، انضباط مالی را به طور کامل در دستور کار خود قرار دهد. با توجه به اینکه اقتصاد مقاومتی به معنی تشخیص حوزه‌های فشار و متعاقباً تلاش برای کنترل و بی‌اثر کردن آن است، در حوزه فعالیت‌های اقتصادی دولت بررسی‌ها حکایت از انباشت بدهیهای دولت به پیمانکاران داشت که در طول چند سال گذشته با تحت فشار قرار دادن اجرای پروژههای عمرانی و زیرساختی عملاً این پارامتر مهم در دستیابی به رشد اقتصادی کشور را با چالش مواجه کرده بود. توجه به آموزه‌های اقتصاد مقاومتی سبب شد با بررسی دقیق این موضوع، دولتمردان و نهادهای مرتبط همگی بر توسعه بازار بدهی در کشور تاکید کنند و با توسعه ابزارهای مورد مبادله در این بازار، دولت را برای عبور از تنگنای مالی بازپرداخت بدهی‌ها یاری رسانند.
بازار بدهی و استفاده از ساز و کارهای این بازار معمولاً به‌عنوان عاملی برای تقویت سیاست‌های پولی و مالی مطرح بوده و کارکردهای زیادی برای دولت و همچنین نظام اقتصادی کشور دارد. از مهمترین کارکردهای این بازار استفاده از ظرفیت بازار سرمایه برای کمک به دولت در پیشبرد پروژههای عمرانی و رفع مشکل نقدینگی است. این بازار با کمک ابزارها و اوراق بهادار کمک میکند تا بدهیهای دولت مشخص و شفاف شود و بتواند در یک ساز و کار مشخص برای پرداخت آنها اقدام لازم صورت گیرد. همچنین به جریان درآوردن و استفاده از وجوه نقد سرگردان موجود در جامعه و جذب و هدایت آنها به مسیر صحیح از دیگر کارکردهای بازار بدهی است. البته باید در نظر داشت که مکانیسم بازار بدهی موجب تزریق منابع مالی به بخش صنعت و تولید کشور خواهد شد و به این طریق رشد اقتصادی را برای کشور به دنبال دارد.
بازار بدهی ما در مقایسه با بورس‌های جهانی در چه وضعیتی قرار دارد؟
استفاده از ساز و کارهای بازار بدهی برای تامین مالی در دنیا بسیار بیشتر از بازار سهام مورد توجه قرار گرفته تا جایی که بازار بدهی حدود 75 درصد کل بازار سرمایه دنیا را به خود اختصاص داده است. اما اندازه بازار بدهی در کشور ما چندان قابل توجه نیست زیرا مدت زیادی از فعالیت این بازار نمی‌گذرد اما به هر صورت دولت تصمیم گرفته با استفاده از ابزارهای مالی بازار سرمایه بدهی‌هایش را تسویه کند و این عزم و اراده را در بندهای لایحه بودجه نیز به وضوح نشان داد. بنابراین انتظار می‌رود که بازار بدهی در کشور ما در سال 1395 رشد قابل ملاحظه‌ای پیدا کند و یکی از مهمترین منابع تامین مالی دولت برای اجرای طرح‌ها و پروژههای عمرانی و زیرساختی در کشور استفاده از پتانسیل‌های بازار بدهی برای دستیابی به این هدف باشد.
دولت در لایحه بودجه 95 برای پرداخت بدهی‌هایش انتشار چهار نوع اوراق را پیش‌بینی کرده است و این اوراق قرار است از طریق بازار سرمایه عرضه شود. در حال حاضر سهم بازار بدهی در فرابورس ایران چقدر است ؟
گزارش‌های آماری نشان میدهد که در پایان سال گذشته، 46 درصد از ارزش بازار فرابورس مربوط به بازار بدهی بوده و معاملات این بازار بالغ بر 21 هزار میلیارد تومان شده است. همچنین در این مدت، نسبت گردش اوراق 228 درصد بوده و با این حساب ما جزء نقدشونده‌ترین بازارهای بدهی در بین کشورهای اسلامی بودهایم.
آیا تاکنون اقدام عملی برای گسترش بازار بدهی در سطح بین‌المللی انجام داده‌اید؟ این اقدامات چه نتایجی در پی داشته است؟
بله، در سال گذشته گفت‌وگوهایی با هیات‌های اقتصادی کشورهای مختلف داشتیم که یکی از آنها با مدیرعامل بورس لوکزامبورگ و مربوط به توسعه بازار بدهی و راهاندازی صندوق سرمایه‌گذاری اسلامی بود. مدیرعامل این بورس اروپایی که از پیشگامان راهاندازی صندوقهای سرمایه‌گذاری اسلامی در دنیا محسوب میشود، خواستار اجرای پروژههای مشترک برای توسعه اوراق بهادار اسلامی شد و همچنین پیشنهادی از سوی فرابورس ایران مبنی بر راهاندازی صندوق سرمایه‌گذاری اسلامی در بورس لوکزامبورگ مطرح و درباره آن تبادل نظر شد. در عین حال، حمایت قاطعی توسط مسوولان دولتی لوکزامبورگ و همچنین بخش خصوصی این کشور برای جذب و تسهیل ارائه محصولات مالی اسلامی در بورس لوکزامبورگ وجود دارد که زمینه را برای همکاری بین‌المللی در زمینه توسعه بازار بدهی فراهم میکند.
با توجه به ظرفیت فعلی بازار بدهی در فرابورس، برخی کارشناسان معتقدند این بازار در حال حاضر کشش عرضه چند هزار میلیارد تومان اوراقی را که در لایحه بودجه امسال پیش‌بینی شده، ندارد. شما به عنوان متولی بازار بدهی آیا این انتقادات را وارد می‌دانید؟
این‌طور نیست، باید به دو نکته در این خصوص توجه کرد؛ اول اینکه مشتریان بازار بدهی با بازار سهام متفاوتند و اثری از آن نمی‌پذیرند؛ چون به طور کلی ساز و کار بازار بدهی با سهام متفاوت است. نکته دوم هم آنکه اغلب مشتریان بازار بدهی از طریق صندوقهای سرمایه‌گذاری اقدام میکنند و مستقیماً وارد بازار نمی‌شوند و ظرفیت به وجود آمده در صندوقهای سرمایه‌گذاری به خوبی می‌تواند کشش بازار را افزایش دهد. ضمناً مدیران حرفه‌ای صندوق‌ها با اشراف کامل به شرایط بازار نسبت به خرید و فروش اوراق اقدام میکنند و بازده صندوق‌ها نیز این مساله را تایید میکند.
آیا چهار ابزاری که دولت در لایحه بودجه پیش‌بینی کرده است یعنی اوراق مشارکت، اسناد خزانه، اوراق تسویه و صکوک اجاره را در زمینه پرداخت بدهیهای دولت موفق می‌دانید؟ هر کدام از این اوراق چه ویژگی‌هایی دارند؟
دولت متعهد شده که انضباط مالی را در پیش بگیرد و این نخستین گام در جهت توسعه همه‌جانبه نظام مالی کشور است. هفته گذشته هم معاون اول رئیس‌جمهور در بند 2 ابلاغیه 8بندی برنامه ملی اقتصاد مقاومتی به وزارت اقتصاد بر تقویت نقش بازار سرمایه در تامین مالی بنگاه‌ها تاکید کرد. در پاسخ به این سوال باید عرض کنم هر کدام از ابزارهایی که در لایحه بودجه سال 1395 کل کشور ذکر شده کارکرد به خصوصی دارند و از بین آنها فقط اسناد خزانه اسلامی برای بازپرداخت بدهی دولت طراحی شده است که در بودجه سال‌های 1393 و 1394 هم پیش‌بینی شده بود. معاملات ثانویه این اسناد از مهر سال گذشته در بازار فرابورس انجام شد و میزان معاملات آن بسیار خوب و فراتر از انتظار است اما اوراق مشارکت و صکوک اجاره، ابزارهایی برای تامین مالی پروژه‌ها و طرح‌های عمرانی هستند و اوراق تسویه خزانه هم یک ابزار مالی خاص برای تهاتر بدهیهای دولت محسوب میشود که بیشتر کارکرد آن در مسائل حسابداری است.
با توجه به اینکه سال گذشته تجربه عرضه اسناد خزانه را در فرابورس داشته‌اید، تاکنون چه میزان از پنج هزار میلیارد اسناد خزانه در بودجه 94 عملیاتی شده است. با توجه به افزایش حجم اوراق اسناد خزانه برای امسال چه میزان با اقبال مواجه خواهند شد؟
کل پنج هزار میلیارد تومان اسناد خزانه اسلامی مقرر در بودجه 94 در پنج مرحله هر یک به ارزش هزار میلیارد تومان در فرابورس پذیرش شده و نخستین مرحله اسناد در تاریخ 23 اسفند سال گذشته، سررسید شد. اساساً انتشار اسناد خزانه موجب پویایی قابل توجهی در میان پیمانکاران کشور شد و برخی از آنها با تخصیص این اوراق توانستند فعالیت‌های خود را با جدیت بیشتری از سر بگیرند.
اسناد خزانه اسلامی ابزاری بسیار جذاب برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی است چون تنها اوراق بازار بدهی است که از ضمانت دولتی برخوردار است. نکته جالب توجه اینکه ارزش بازار فرابورس تا پیش از ورود اسناد خزانه 950 هزار میلیارد ریال بود و پس از ورود این اسناد شش درصد ابزارهای پیش بینی ارزش اوراق افزایش یافت.
در سال جدید هم با تخصیص اسناد خزانه به پیمانکاران از سوی وزارتخانه‌های مربوطه، این اوراق به تدریج وارد بازار فرابورس میشود و با توجه به نقدشوندگی بالای آن قطعاً همانند گذشته با اقبال روبه‌رو میشود.
اسناد خزانه اسلامی تا چه حد از سوی سرمایه‌گذاران خارجی با استقبال روبه‌رو شده است؟
تامین مالی دولت به کمک اسناد خزانه اسلامی مطابق با استانداردهای جهانی صورت گرفته و این مساله عامل جلب مشارکت سرمایه‌گذاران خارجی به معاملات این اسناد شده است؛ ضمن اینکه این ابزار تنها ابزار مالی محسوب میشود که در بازار سرمایه کشورمان دارای ضمانت از طرف دولت و وزارت امور اقتصادی و دارایی است که از این نظر نیز جذابیت زیادی برای سرمایه‌گذاران دارد. خوب است بدانید که تاکنون سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی خارجی از کشورهای اروپایی، حاشیه خلیج فارس و کشورهای همسایه از طریق صندوقهای سرمایه‌گذاری مشارکت خوبی در خرید اسناد خزانه اسلامی داشته‌اند. در حال حاضر فرابورس ایران پس از ترکیه و بازار سهام قاهره، به لحاظ حجم معاملات ثانویه اوراق با درآمد ثابت رتبه سوم را در میان کشورهای منطقه منا (کشورهای شمال آفریقا و خاورمیانه) دارد.در واقع، اسناد خزانه اسلامی یکی از بهترین فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه کشورمان در دوران پسابرجام است که دریچه ورود بیش از پیش سرمایه‌گذاران خارجی به بازار سرمایه خواهد بود.
با توجه به اینکه بازار سرمایه بازاری تخصصی است، برای افرادی که به مکانیسم خرید و فروش اوراق در فرابورس ایران آشنا نیستند چه تمهیداتی اندیشیده شده است؟ برای افرادی که در تهران نیستند چطور؟
در حال حاضر بیش از هزار ایستگاه معاملاتی فرابورس ایران در سراسر کشور مستقر هستند که سرمایه‌گذاران و پیمانکاران برای خرید و فروش اسناد خزانه اسلامی می‌توانند به این مراکز مراجعه کنند. اتفاقاً تاکنون هم مشارکت معامله‌گران شهرستانی در خرید و فروش این اسناد بسیار خوب بوده است. علاوه بر این، معامله‌گران می‌توانند به صورت آنلاین از هر نقطه کشور نسبت به خرید و فروش اسناد خزانه اسلامی و سایر صکوک اقدام کنند.
مکانیسم تعیین نرخ سود در بازار بدهی چگونه است؟ اگر دولت در تعیین نرخ سود اوراق بدهی دخالت کند آیا میتوان انتظار داشت که این اوراق از جذابیت لازم برخوردار باشد و عموم از آن استقبال کنند؟
نرخ سود اوراق معمولاً متناسب با عرضه و تقاضا در بازار تعیین میشود و دستوری نیست. به عبارت دیگر یکی از مهمترین دلایل استقبال از این بازار، عدم دخالت دولت و سایر نهادها در تعیین نرخ سود است. سود در شبکه بانکی به صورت ماهانه پرداخت میشود در صورتی که برای مثال، اسناد خزانه اسلامی سود میان‌دوره ندارد و تمام مبلغ اسمی در پایان دوره و در زمان سررسید به سرمایه‌گذار پرداخت میشود که همین موضوع سبب تفاوت نرخ بازده آنها خواهد شد. از آنجا که این اوراق به کسر در بازار خرید و فروش میشود، خریدار به قیمت خرید و همچنین میزان زمان باقی‌مانده تا سررسید می‌تواند بازده سرمایه‌گذاری خود را محاسبه کند.
مساله بعد اینکه کوتاه‌مدت بودن اوراق، حساسیت آنها را نسبت به تغییرات نرخ سود یعنی نوسان قیمتی اوراق کاهش میدهد در حالی که اوراق مشارکت یا اوراق اجاره که بلندمدت هستند نسبت به تغییرات نرخ سود، حساسیت بیشتری از خود نشان میدهند به همین دلیل قیمت آنها گاهی تا چند درصد نوسان پیدا میکند.
از سوی دیگر، دولت در مورد مرحله نخست اسناد خزانه در اسفند 94 بدهی خود به پیمانکاران بخش خصوصی را به‌موقع و پیش از سررسید تعیین‌شده پرداخت کرد و این اقدام گام موثری در راستای اثبات انضباط مالی دولت و بهبود اعتماد‌سازی در میان اهالی بازار سرمایه بود. در حال حاضر نیز فعال‌تر شدن بازار بدهی در بودجه سال 1395 مدنظر قرار گرفته و در اصل، یکی از مسائل مورد توجه دولت در سال جاری تامین مالی بیشتر از طریق بازار بدهی است. در واقع به نظر می‌رسد که اهمیت تسویه بدهی‌ها و تاثیر آن در خروج اقتصاد از رکود برای دولت محرز شده و عزم جدی در این زمینه دارد، بنابراین با ادامه روند ایفای به موقع تعهدات توسط دولت، قطعاً استقبال از اوراق هم ادامه خواهد یافت.
با توجه به اینکه دولت امسال هم می‌خواهد اسناد خزانه اسلامی منتشر کند آیا این اوراق در شرایط فعلی اقتصاد و کمبود منابع مالی دولت از اعتبار و پشتوانه لازم برخوردار است؟
به هر حال مساله اساسی در موفقیت اوراق بدهی دولتی، تسویه به موقع آنهاست. هنگامی که انتشار اوراق مشارکت، صکوک اجاره، اسناد خزانه اسلامی و نظایر آن در بودجه گنجانده میشود به این معناست که دولت منابع لازم را برای آن پیش‌بینی کرده است. می‌دانید که اسناد خزانه اسلامی دارای ضمانت دولتی هستند و خزانه‌داری کل کشور متعهد شده مبلغ اسمی آن را در سررسید به دارندگان آن پرداخت کند همان‌طور که در مرحله اول این کار با موفقیت انجام شد.
در واقع، پرداخت مبلغ اسمی این اسناد جزو دیون ممتاز دولت است یعنی دولت آن را هم‌ردیف با پرداخت حقوق کارکنان خود تلقی کرده و پرداخت آن در اولویت قرار دارد بنابراین هیچ دغدغه‌ای از این بابت برای سرمایه‌گذاران و خریداران وجود ندارد. همان‌طور که اشاره کردم دولت تصمیم خود را در این زمینه گرفته و با اعتماد به ساز و کار بازار سرمایه و بهره‌گیری از شفافیت آن در تلاش است تا بدهیهای خود را پرداخت کند و به همین دلیل یک بخش متمرکز در وزارت اقتصاد برای احصا و مدیریت تمامی بدهیهای دولت راهاندازی کرده است.
میزان نقدشوندگی اوراق مربوطه را چطور ارزیابی می‌کنید؟
پیشتر عرض کردم که اسناد خزانه تنها اوراق بازار بدهی است که ضمانت دولت را به همراه دارد بنابراین نقدشونده‌ترین اوراق در این بازار به شمار می‌رود. از ابتدا نیز ایجاد بازار ثانویه برای معامله اسناد خزانه اسلامی به دلیل قابلیت نقدشوندگی این اوراق بود تا از این طریق، آن دسته از پیمانکارانی که بنا به هر دلیلی نیاز فوری به وجه نقد دارند، اوراق خود را به کسر در بازار فرابورس به فروش برسانند و منابع مورد نیاز خود را تامین کنند. از سوی دیگر در بازار سرمایه، عموم مردم هستند که به قصد سرمایه‌گذاری وارد بازار اوراق بدهی میشوند و نظم در پرداخت به موقع موجب رونق این بازار خواهد شد.
در صورتی که این اوراق فروش نرود متعهد پذیره‌نویسی برای آنها وجود دارد؟
در حال حاضر، بازار اسناد خزانه اسلامی دارای بازارگردان است و مشکلی برای خرید اوراق وجود ندارد. در مورد سایر اوراق هم متناسب با شرایط آن، متعهد پذیره‌نویسی تعیین میشود.
آیا برای بازار بدهی، بازارگردان پیش‌بینی شده است؟
هر یک از ابزارهایی که در بازار بدهی خرید و فروش میشوند، شرایط خاص خود را دارند و به تناسب نوع اوراق و وضعیت آن در بازار تدابیری در این خصوص اتخاذ میشود. برای مثال برای مراحل اول تا سوم اسناد خزانه اسلامی با توجه به عرضه و تقاضای موجود و سایر شرایط، بازارگردان در نظر گرفته شده است، چراکه با ورود بازارگردان به جریان معاملات اسناد خزانه اسلامی، این اطمینان به معامله‌گران داده میشود که با خیال آسوده‌تر نسبت به خرید و نگهداری این اسناد اقدام کنند.
بازار های مالی و انواع آن
بازارهاي مالی، منابع پولی را از بازارهاي داراي وجوه اضافی به بازارهاي نیازمند به این منابع انتقال میدهند.
مشارکت کنندگان اصلی در بازارهاي مالی را میتوان به سه دسته تقسیم کرد:
خانوارها،بنگاههاي تجاري و نهادهاي دولتی. مشارکت کنندگانی که سرمایه بازارهاي مالی را تامین میکنند(واحدهاي داراي مازاد وجوه نقد( نامیده میشوند.خانوارها بخش اصلی این واحدها را تشکیل میدهند. مشارکت کنندگانی که براي تهیه پول وارد بازارهاي مالی میشوند، «واحدهاي داراي کسري وجوه نقد « نامیده میشوند. بسیاري از «واحدهاي داراي کسري وجوه نقد» براي تهیه پول اقدام به انتشار اوراق بهادار به «واحدهاي داراي مازاد وجوه نقد» مینمایند.
یک ورقه بهادار، گواهی ادعاي دارنده آن نسبت به ناشر است.
تعریف بازار مالی
بازار مالی، بازاري است که در آن دارایی هاي مالی از قبیل سهام و اوراق قرضه، خرید و فروش میشوند.
در بازارهاي مالی زمانی وجوه انتقال مییابند که یک طرف معامله، دارایی هاي مالی را خریداري میکند.
بازارهاي مالی جریان انتقال وجوه را تسهیل میکنند و بدین ترتیب امکان سرمایهگذاري خانوادهها، بنگاههاي تجاري و نهادهاي دولتی را فراهم میسازند. این فصل درباره بازارهاي مالی و نهادهاي مالی فعال در آن بحث میکند.
نقش بازار های مالی
نخست :روابط متقابل خريدار و فروشنده در بازار مـالي، قيمـت دارايـي مبادلـه شـده را تعيين ميكند.
به عبارت ديگر، اين روابط بازده مورد انتظار دارايي مالي را تعيـين مـيكنـد.
هم چنان كه انگيزه بنگاه براي به دست آوردن وجوه به بازده مورد انتظاري كه سرمايه گذارطلب ميكند بستگي دارد، اين ويژگي بازار مالي نيز نشان ميدهد كه در هر اقتصـاد، وجـوه چگونه ميان دارايي هاي مالي مختلف تقسيم شود. اين فرآيند را قيمت يابي مينامند.
دوم:بازارهاي مالي،مكانيسمي براي سرمايه گذار فراهم ميكنند تادرزمان دلخـواه، بتواند دارايي ماليش رابه فروش رسـاند.ايـن ويژگـي بـازار را اصـطلاحاً ايجـاد نقـدينگي مينامند.
سوم: ، بازارهاي مالي موجب كاهش هزينه معاملات مي شـوند. معـاملات دو نـوع هزينـه دارند: هزينه جستجو و هزينه اطلاعات.
هزينه جستجو بيانگر هزينه هاي آشكار مثل هزينه درج آگهي، خريد يافروش وهزینه های پنهان مانند زمان صرف شده اسـت.
هزينه هاي اطلاعـات، هزينـه هاي مربوط به برآورد ويژگي هاي سرمايه گذاري يـك دارايـي مـالي اسـت.
انواع بازار های مالی
هر بازار مالی به منظور تامین نیازهاي خاص مشارکت کنندگان در آن بازار ایجاد میشود.مثلا:
برخی از مشارکت کنندگان ممکن است به سرمایه گذاري کوتاه مدت وتعدادي دیگر به سرمایه گذاري بلندمدت تمایل داشته باشند.
برخی از مشارکت کنندگان در زمان سرمایه گذاري ریسک بالایی را میپذیرند، حال آنکه برخی دیگر از ریسک پرهیز میکنند.
تعدادی از مشارکت کنندگان هنگام نیاز به پول ترجیح میدهند قرض بگیرند، درحالیکه دیگران به فروش سهام روي می آورند.
انواع بازار های مالی بر اساس سررسید و ساختار معاملات اوراق بهادار، میتوان به این شرح طبقه بندي کرد:
بازار پول و سرمایه:
معمولا بازارهاي مالی که معاملات اوراق بدهی را تسهیل میکنند بر اساس سررسید تقسیم بندي میشوند. بازارهاي مالی که جریان وجوه کوتاه مدت (با سررسید کمتر از یکسال) را تسهیل م ینمایند، به عنوان بازارهاي پول و بازارهایی که جریان وجوه بلندمدت را تسهیل میکنند، به عنوان بازارهاي سرمایه شناخته میشوند.
بازار اولیه و ثانویه:
صرف نظر از اینکه اوراق بهادار متعلق به بازار سرمایه هستند یا بازار پول، تفکیک میان معاملات بازار اولیه و بازار ثانویه ضروري است.
بازارهاي اولیه، انتشار اوراق بهادار جدید و بازارهاي ثانویه معامله اوراق بهادار موجود را تسهیل مینمایند.
بازار های خارج از بورس یا سازمان یافته:
برخی از معاملات بازار ثانویه در چارچوب معاملات سازمان یافته یا در بازاري مشهود انجام میشوند.
دانش بازارهاي مالی، قدرت است: دانش بازارهاي مالی قدرت تصمیم گیري مالی را افزایش میدهد.
مشارکت کنندگان در بازار مالی باید تصمیم بگیرند که از کدام بازارهاي مالی استفاده کنند تا به اهداف سرمایه گذاري خود دست یابند یا سرمایه مورد نیاز خود را تامین کنند.
اوراق بهاداري که در بازارهاي مالی معامله میشوند:
اوراق بهادار را میتوان به اوراق بهادار بازار پول، اوراق بهادار بازار سرمایه یا اوراق بهادار مشتقه طبقه بندي کرد.
ابزار بازار سرمایه
1-سهام
سهام صرف نظر از شكل آن، نشاندهنده منافع مالـك در شـركت اسـت و از آنجاكـه طلب و ادعاي سهامداران در مورد دارايي هاي شركت در مرحله آخر تمام طلبها قرار دارد، منافع سهام به عنوان “منفعت باقيمانده” شناخته ميشود.
متداولترين نوع سهام، سهام عادي است.
2-اوراق قرضه (اوراق مشارکت)
اوراق قرضه اسنادي هستند كه به موجب آنها ناشر متعهـد ميشود مبالغ معيني (بهره سالانه يا سود تضمين شده) را در فاصله هاي زماني مشخص به دارنده پرداخت كند و در سررسيد اصل مبلغ را باز پرداخت كند.
اوراق قرضه يك ابـزار بـدهي بلندمـدت براي تأمين مالي است و با تعهدات مشخصي همراه است.
3-ابزار های ویژه مدیریت ریسک
علاوه بر كاركرد تأمين مالي واحد هاي تجاري، مقابله با ريسك همراه بـا سـرمايه گـذاري و بـه ويژه ريسك ناشي از نوسان هاي قيمتي از ديگر كاركرد هاي مهم بازار سرمايه اسـت.
ايـن كـاركرد بازار سرمايه، از طريق به كارگيري ابزارهايي تحت عنوان ابزارهاي مشتقه انجـام مـيشـود.
اطـلاق مشتقه به اين ابزارها به آن دليل است كه ارزش اين ابزارها براسـاس ارزش اوراق يـا دارايـي هـاي ديگر تعيين ميشود و در واقع مشتق از دارايي هاي ديگر است.
ابزار بازار پول
1- اسناد خزانه:
اسنادخزانه، اوراق بهادار كوتاه مدتي هستند كه توسط دولت منتشر ميشوند وسررسيد آنها به طورمعمول سه ماه،شش ماه ويكسال است.
اين اسناد هنگام فروش به صورت تنزيل شده (به مبلغي كمتر از مبلغ اسمي) به فروش ميرسند و در تاريخ سررسيد، دارنده آن مبلغ اسمي سند را دريافت ميكند.
2-پذیرش بانکی
پذيرش بانكي كه دستور پرداخت مبلغ معيني به حامل آن در تاريخ معيني است، از جمله قديمي ترين و كوچكترين (از نظر حجم و مبلغ)ابزارهاي بازار پول به شمار ميرود.
درهرحال اين ابزار به منظور تأمين مالي كالاهايي كه هنوز از فروشنده به خريدارمنتقل نشده است مورد استفاده قرار ميگيرد.
3-اوراق تجاری
نوعي اوراق قرضه كوتاه مدت (با سررسيد 270 روز يا كمتر) است كه توسط شركتهاي مالي و مؤسسات غيرمالي منتشر ميشود.
اوراق تجاري براي شركتهايي كه در كوتاه مدت به وجه نقد نياز دارند، ابزار مالي مؤثري محسوب ميشود.
4-گواهی سپرده
گواهي سپرده جديدترين و در عين حال مهمترين ابزار بازار پول است.
اين گواهي از اوايل دهه 1960 ميلادي مطرح شد و به دليل انعطاف پذيري، تنوع و بازار دست دوم سازمان يافته، به سرعت گسترش يافت.
بازاری نوآورانه برای تامین مالی و رشد
در حالی روز گذشته شاهد نکود‌اشت نیم قرن بورس در کشورمان بود‌یم که شاید به جرات میتوان گفت یک دهه از دوران رشد و توسعه بازار سرمایه کشور را مرتبط با اقدامات انجام‌شد‌ه در فرابورس ایران است.
در حالی روز گذشته شاهد نکود‌اشت نیم قرن بورس در کشورمان بود‌یم که شاید به جرات میتوان گفت یک دهه از دوران رشد و توسعه بازار سرمایه کشور را مرتبط با اقدامات انجام‌شد‌ه در فرابورس ایران است. به گزارش سنا، فرابورس ایران به عنوان یکی از 4 بورس رسمی فعال در کشور برای توسعه بازارها و ابزارهای مالی و همچنین پوشش خلأهای ناشی از عدم دسترسی بخش عمد‌ه‌یی از صاحبان صنایع به بازار سرمایه، فعالیت خود را بطور رسمی از 6 مهرماه سال 88 در بازار سرمایه آغاز کرد. فرابورس که ابتدا آمده بود در قالب بازاری خارج از بورس به فعالیت بپرد‌ازد، با رشد و توسعه سریع خود در دو بُعد بازار سهام و اوراق و پاسخگویی به طیف وسیعی از نیازهای متنوع تامین مالی، از سال‌های پیش به عنوان یک بورس کامل و ساختاریافته فعالیت‌های خود را پی گرفته و هم‌اکنون در امتد‌اد همین رسالت‌ها در حرکت است. بررسی روند رشد و توسعه فرابورس به خوبی نشان میدهد، فراتر از انتظاراتی که پیش از راهاندازی آن وجود داشت، مسیر شکوفایی و بلوغ این بورس طی شده است. در واقع از آنجاکه دلیل عمد‌ه بنگاه‌های اقتصادی برای حضور در بازار سرمایه، دسترسی به تامین مالی راحت‌تر برای پیشبرد طرح‌های توسعه‌یی است، د‌ارا بودن سازوکارهایی ساد‌ه‌تر و تنوع در شرایط پذیرش شرکت‌ها در فرابورس، امکانی را فراهم کرده تا بنگاه‌های اقتصادی بتوانند با کسب حد‌اقل شرایط و در سریع‌ترین زمان ممکن، به این بورس وارد شده و از تمامی مزایای شرکت‌های پذیرفته شده در بازار مباد‌لات اوراق بهادار بهره‌مند شوند. در حال حاضر 9 بازار و تابلو معاملاتی شامل بازارهای اول، دوم، سوم، پایه الف، پایه ب، پایه ج، بازار ابزارهای نوین مالی، بازار شرکت‌های کوچک و متوسط و در نهایت بازار مشتقه در فرابورس ایران به فعالیت مشغولند و نماد معاملاتی بیش از 200 شرکت در بازارهای مختلف این بورس در حال معامله است. در همین حال در بازار ابزارهای نوین مالی نیز صندوقهای سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان، صندوقهای سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF)، صندوقهای جسورانه (VC)، اوراق تامین مالی استاندارد، اوراق تامین مالی واجد شرایط خاص، اسناد خزانه اسلامی و اوراق تسهیلات مسکن مورد معامله قرار می‌گیرند که بسیاری از آنها برای نخستین‌بار توسط فرابورس به مخاطبان و ذی‌نفعان مختلف معرفی شده است.
مهد نخستین‌های بازار سرمایه
در راستای تامین مالی بخش مسکن شاهد آن هستیم نخستین صندوق زمین و ساختمان به‌منظور هدایت سرمایه‌های خُرد و فرد‌ی به سمت پروژههای ساختمانی دارای توجیه و سود‌آور 8 شهریورماه 93 در فرابورس ایران شکل گرفت و از آن زمان تاکنون چند صندوق در بازار سرمایه فعال شد‌ه‌اند. معرفی صندوقهای سرمایه‌گذاری قابل معامله سهام و اوراق بهادار با درآمد ثابت و مختلط د‌ستاورد دیگر فرابورس به شمار می‌رود که همزمان با چهار سالگی آن رقم خورد.
ورود و پذیرش اوراق تسهیلات مسکن
از دیگر اقدامات مهم فرابورس طی این سال‌ها همچنین میتوان به ورود و پذیرش اوراق تسهیلات مسکن (تسه) اشاره کرد؛ اوراق گواهی حق تقد‌م مسکن که پیشتر در شعب بانک مسکن و تحت یک بازار غیرمنسجم معامله می‌شد، پس از پذیرش این اوراق در فرابورس ایران از شرایط معامله‌یی رسمی و ضابطه‌مند بهره‌مند شده و قیمت این اوراق در فضایی شفاف اعلام میشود. به این ترتیب با خریداری این اوراق و دریافت وام‌های مرتبط با آن از بانک مسکن، گامی مثبت در جهت خانه‌د‌ار شدن افراد با صرف هزینه و زمان کمتر میسر شده است.
راهاندازی بازارها و ابزارهای نوین
از سوی دیگر این رکن بازار سرمایه همواره تلاش کرده تا علاوه بر اقد‌اماتی برای تامین مالی دولت و بخش خصوصی از طریق پذیرش انواع اوراق بهادار (انواع صکوک اجاره، مرابحه، اوراق رهنی، اسناد خزانه اسلامی و. )، همچنین در زمینه تجهیز منابع برای اکوسیستم د‌انش‌بنیان کشور مشارکت کرده و نقش اثرگذاری ایفا کند. در این ابزارهای پیش بینی ارزش اوراق راستا و طی سال‌های اخیر، چند‌ین برنامه توسعه‌یی در فرابورس ایران جهت نیل به اقتصاد د‌انش‌بنیان آغاز شده است که از مهمترین آنها میتوان به موارد‌ی از قبیل «راهاندازی بازار دارایی فکری»، «تشکیل صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه» و توسعه نظارت‌پذیر «پایگاه‌های تامین مالی جمعی» اشاره کرد.
در حال حاضر سه صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه (VC) در فرابورس ایران فعال هستند. صندوق سرمایه سرمایه‌گذاری رویش لوتوس، یکم آرمان آتی و صندوق توسعه فناوری آرمانی VCهای فعال در بازار فرابورس به شمار می‌روند که در زمینه تامین مالی حوزه‌هایی همچون سلامت (سلول‌های بنیادی)، فناوری مالی، فناوری اطلاعات و ارتباطات، پتروشیمی، آب و حوزه فرهنگ فعالیت میکنند. در بازار شرکت‌های کوچک و متوسط (SME) نیز که دارای دو تابلو رشد و د‌انش‌بنیان است در حال حاضر دو نماد معاملاتی مربوط به شرکت‌های «گز سکه» در تابلو د‌انش‌بنیان و «مجتمع پتروصنعت گامرون» در تابلو رشد توسط سهامداران د‌اد‌وستد میشوند.
توسعه بازار بدهی
تلاش‌های فرابورس در زمینه تامین مالی اقتصاد د‌انش‌بنیان در حالی است که این بورس همچنین حضور بازار بدهی را در کنار بازار سهام و سایر بازارها و ابزارها یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر می‌د‌اند. در این راستا نیز اسناد خزانه اسلامی یکی از مهمترین د‌ستاورد‌های بازار بدهی ایران به شمار می‌رود که از مهرماه 94 از کانال فرابورس ایران وارد بازار سرمایه شد و از طریق آن تامین مالی گسترد‌ه‌یی برای دولت رقم خورد. معاملات ثانویه این اوراق از طریق بازار فرابورس تاکنون منجر به تامین منابع مالی لازم برای کاهش بدهی دولت به پیمانکاران و افزایش شفافیت مالی دولت شده و همچنین نقش مهمی در کاهش استقراض دولت از سیستم بانکی ایفا کرده است.
بررسی تامین مالی‌های صورت گرفته
به موازات نوآوری‌های متعد‌د‌ی که در طول سال‌های اخیر در بستر بازارهای مختلف فرابورس ایران رقم خورد‌ه است، آمارها همچنین نشان میدهند در بازه زمانی سال‌های 88 تاکنون حدود
65 هزار و 800 میلیارد تومان تامین مالی از طریق بازارها و ابزارهای حاصل شده که بیشترین سهم از این رقم مربوط به اسناد خزانه اسلامی بوده است. بر این اساس تنها طی سال‌های 94 تاکنون شاهد تامین مالی 25 هزار و 500 میلیارد تومانی این اوراق از بستر بازار فرابورس بود‌یم. ضمن اینکه تامین مالی حدود 19 هزار میلیارد تومان نیز مربوط به پذیره‌نویسی اوراق و سهامی بوده که در بازارهای فرابورس رقم خورد‌ه است. همچنین طی مدت مذکور حدود
18 هزار و 700 میلیارد تومان مربوط به تامین مالی‌های صورت گرفته در خصوص افزایش سرمایه شرکت‌ها و مابقی یعنی رقمی بیش از 2 هزار و 500 میلیارد تومان مرتبط با عرضه‌های اولیه در بازارهای اول، دوم و بازار شرکت‌های کوچک و متوسط بوده است.
نگاهی به عرضه‌های اولیه
طی سال‌های اخیر در بازارهای سهام فرابورس ایران شاهد گشایش نماد و عرضه اولیه بسیاری از شرکت‌ها بودهایم که از این طریق پای بنگاه‌های اقتصادی متعد‌د‌ی به فرابورس باز شده و به تامین مالی و برند‌سازی آنها کمک کرده است. شرکت «مرجان کار» نخستین نماد معاملاتی است که در فرابورس ایران عرضه اولیه شده است. این نماد مهرماه سال 88 وارد این بازار شد و هر سهم این شرکت در نماد «کمرجان» 450 تومان قیمت خورد. شرکت «کویر تایر» نیز با کشف قیمت 200 تومانی هر سهم، د‌ومین نماد وارد شده به این بازار بود. همچنین در سال 88 دو شرکت دیگر یعنی بیمه د‌ی و لیزینگ ایرانیان نیز به این بازار وارد شد‌ند. البته طی سال‌های بعد «پکویر» و «وایران» با کسب شرایط مورد نظر و ارتقای د‌رجه به بورس تهران منتقل شد‌ند.
در سال بعد یعنی سال 89 شاهد ورود 8 شرکت جدید دیگر از طریق عرضه اولیه به فرابورس ایران بود‌یم. عمران و توسعه شاهد، مهند‌سی صنعتی روان فن‌آور، تجارت الکترونیک پارسیان، گسترش سرمایه‌گذاری ایرانیان، ابزارهای پیش بینی ارزش اوراق صنایع فولاد آلیاژی یزد، همراه اول، بالاست و سبحان د‌ارو از جمله این عرضه‌ها بود‌ند. در این میان همراه اول به عنوان نخستین اپراتور تلفن همراه و همچنین یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌ها، شاهد عرضه اولیه سهام خود در فرابورس بود. هر سهم «همراه» در حالی حدود 3500 تومان قیمت خورد که این عرضه بیش از 393 میلیارد تومان به ارزش بازار فرابورس افزود. روند ورود شرکت‌های جدید به بازارهای سهام فرابورس از طریق گشایش نماد و عرضه اولیه در سال‌های بعد‌ی نیز ادامه یافت بطوری که در سال 1390 سهام 11 شرکت از جمله «آس‌پ»، «ثباغ»، «ثتران»، «ثشرق»، «افرا»، «سیستم»، «ذوب»، «قشیر»، «شپد‌یس»، «زاگرس» و «مارون» تنها از طریق عرضه اولیه به بازارهای اول و دوم وارد شد‌ند.
طی سال‌های 91 تاکنون نیز 65 شرکت دیگر از طریق عرضه اولیه معاملات خود را در بازارهای فرابورس آغاز کرد‌ه‌اند و این در حالی است که با احتساب گشایش نماد‌هایی که در طول این سال‌ها رقم خورد‌ه، آمار شرکت‌های حاضر در بازارهای اصلی فرابورس بیش از این تعداد است. اما به هر ترتیب در مجموع، از سال 88 تاکنون تنها از طریق عرضه اولیه رقمی بیش از 2 هزار و 500 میلیارد تومان تامین مالی برای بنگاه‌های اقتصادی حاصل شده است. از آنجا که تمامی بورس‌های فعال در کشور کارکرد‌ها و جایگاه متفاوت خود را دارند و همگی آنها نقش مهمی در تامین مالی بخش‌های مختلف اقتصادی در کشور ایفا میکنند این انتظار وجود دارد که همواره شاهد تعمیق بیش از پیش بازار سرمایه و تکمیل پازل تامین مالی این بازار به کمک رشد و توسعه بورس‌های فعال در کشور باشیم که این مهم بطور قطع کمک میکند، به واسطه تامین مالی بخش‌های بیشتری از اقتصاد، دستیابی به رشد اقتصادی در کشور سریع‌تر از گذشته محقق شود.
دیدگاه شما